به یُمن ورودش خداوند دیوار کعبه را شکافت و مادرش را سه روز مهمان خانه خود نمود. سخن گفتن از انسانی که خالق هستی این میزان دوستش دارد کار سختی است. حتی شناختن این مرد که تربیت یافته برترین پیامبر خدا و پس از او آشناترین فرد به راه‌های آسمانی است، از توان ما انسان‌های معمولی خارج است. علی ابن ابی طالب (علیه السلام) را محمد ابن عبدالله (صلی الله علیه و آله) می‌شناسد که با او عقد اخوت بست و خیرالنساء (سلام الله علیها) که همسرش گشت. کلمات در بیان فضایل و عظمت او حقیر هستند و پای تمام جهانیان در رسیدن به شان و منزلتش علیل. مولای ما مردی است که علم دنیا و آخرت از سرچشمه آسمانی بر قلبش جاری است و در طول تاریخ بشریت شجاعت و فتوت را به او مثال می‌زنند و عابدی است که تنها یک ضربه‌اش در میدان نبرد از عبادت جن و انس برتر است. هرچقدر خداوند او را دوست داشت و بزرگش می‌داشت اما بندگانِ شیطان او را دشمن داشتند و آزارش رساندند، تا آنجا که از درد غریبی و مظلومیت نیمه شب به نخلستان پناه می‌برد و غصه‌اش را در گوش چاه زمزمه می‌کرد. در این مطلب که به مناسبت سیزدهم رجب سالروز میلاد باسرسعادتش منتشر می‌گردد چند کتاب با محوریت شخصیتی معرفی می‌کنیم. برای او که مادون خالق اما ماورای تمام مخلوقات بود.
کتاب جانشین پیامبر
با وجود تلاش دشمنان اهل بیت و حکومت اموی در جهت محو نمودن نام امیرالمومنین (علیه السلام) اما مگر می‌شود فردی که از آغازین روز بعثت پیامبر به اسلام لبیک گفته و حضورش با تک تک لحظات رسالت گره خورده، از تاریخ محو شود؟ استاد محمدعلی جاودان که عمری را به مطالعه و تحقیق گذرانده‌اند و در یافتن مستندات تاریخی صحیح استخوان خرد کرده‌اند حاصل کار خود را در این کتاب گرد آورده‌اند و زندگی امیرالمومنین (علیه السلام) از ولادت تا زمان غصب خلافت را براساس محکم‌ترین منابع تاریخی نگاشته‌اند. تمرکز این زندگینامه بر اثبات جانشینی امام علی (علیه السلام) برای پیامبر است. خاتم المرسلین از همان سال‌های ابتدایی رسالت خود که هنوز اسلام پا نگرفته و جز خانواده خود کسی به آیین جدید نگرویده بود به مساله جانشینی حضرت علی (علیه السلام) اشاره داشتند و پس از آن نیز در موقعیت‌های متعدد این مساله را به اصحاب خود متذکر می‌شدند. به جرات می‌توان گفت مساله ولایت پرتکرارترین وصیت پیامبر برای امت خود بود و جایگاه حضرت امیر به امری تثبیت شده و غیرقابل انکار برای تمام انصار و مهاجرین بدل شده بود. با این حال بلافاصله پس از رحلت آخرین فرستاده الهی مردم، حق جانشینان او را پایمال نمودند و دخت النبی که برای دفاع از ولایت به پا خاسته بود را به شهادت رساندند.
کتاب جاذبه و دافعه علی (علیه السلام)
علی ابن ابی طالب (علیه السلام) را می‌توان مصداق تامّ و تمام انسان کامل دانست. مردی که در هیچ جنبه اخلاق و رفتارش دچار نقصان و خطا نبود و به هر بعد شخصیتی او نظر اندازیم او را در رفیع‌ترین درجه می‌بینیم. ایشان که تربیت یافته مکتب پیامبر خدا هستند به تنهایی یک معجزه شگفت هستند و اثباتی بر عظمت اسلام. مردی که تجسم اسلام حقیقی بود و گاها مجمع اضداد. انسانی که در نیمه شب از خشیت الهی غش می‌کرد در روز شجاع‌ترین مرد میدان بود. حاکمی که برای شاد نمودن دل یتیمان آن‌ها را بر پشت خود می‌نشاند در برابر حاکم ظالم از ذره‌ای رحم و شفقت دریغ می‌کرد. مردی که صدها چاه حفر نمود و چندین نخلستان آباد کرد در زندگی قوت روزانه‌اش نانی بود که با کنده زانو شکسته می‌شد. او در برخورد با مردم نیز به همین نحو روحیه‌ای دو وجهی داشت. او معیار حق بود و هرکس که به حق میل داشت جذب نور او می‌گشت و هر که دلش با باطل بود خواسته و ناخواسته از ایشان دور می‌گشت. چه بسیار دشمنانی که با یک برخورد شیفته شخصیت او گشتند و چه بسیار دوستانی که نفاق سرانجام آن‌ها را از دایره محبت علی (علیه السلام) دور انداخت. استاد مطهری در این کتاب با بیان رسا و جذاب خود به همین موضوع پرداخته‌اند و به طور کامل آن را شرح و بسط داده‌اند.
کتاب ترجمه الغارات
آن زمانی که مردم خشمگین و عصبانی از ظلم خلیفه سوم او را به قتل رساندند و پس از آن به در خانه امیرالمومنین (علیه السلام) شتافتند حضرت امیر به ایشان هشدار داد که شما تاب و توان عدالت و حکومت حق ندارید اما مردمان نپذیرفتند و به اجبار ایشان را بر کرسی خلافت نشاندند. حکومت چهار سال و نه ماهه ایشان نشان داد که حق با امیرمومنان بوده و سرانجام مردمش او را در سخت‌ترین لحظات مظلوم و غریب رها ساختند تا اینکه به شهادت رسید. در جنگ صفین سپاه حضرت با بی‌ولایتی خود سبب شدند در یک قدمی پیروزی جنگ مغلوبه گردد و پس از آن جامعه تحت حکومت ایشان دچار چند دستگی بشود. معاویه از این اختلاف بهترین بهره را برد و با غارت شهرهای مختلف پایه‌های حکومت مرکزی را تضعیف کرد. در این دو سال پایانی از حکومت حضرت را که به الغارات شهرت یافت، می‌توان اوج مظلومیت و تنهایی مردی را دید که می‌خواست عدالت و آرامش برای تمام مردمش به ارمغان بیاورد اما مردمی که تنها به خواسته‌های زودگذر دنیوی وابسته بودند او را در این راه تنها گذاشتند و سرانجام در محراب مسجد شد آنچه نباید می‌شد. این کتاب را در واقع مقتل امیرالمومنین است.
کتاب علی (ع)
قاعده روزگار این شکلی است که هر دانشمند و فیلسوفی تاریخ مصرف مشخصی دارد. هر انسان هر چقدر هم نابغه و پرکار باشد نهایتا یک یا دو قرن از زمانه خود جلوتر است و سرانجام جامعه از لحاظ علمی و فکری به قدری رشد می‌کند که حرف‌های آن دانشمند منسوخ می‌شود و تنها یادی که از می‌شود به این خاطر است که در زمانه خود انسان پیشرویی بوده است و توانسته مرزهای علم و صنعت را در عصر خود یک گام جلو ببرد. اما این حرف‌ها در مورد مولای ما صدق نمی‌کند. مردی که 1400 سال پیش زیسته اما سخنانش همچنان درمان درد جامعه است و چه بسیار سخنان او که در قرن‌های پیش رو آشکار و روشن گردد. او امامی برای تمام اعصار و تمام فصول است. او به معنای حقیقی امام است یعنی همواره از امت خود پیش‌تر است تا آن‌ها را به سوی حیات برتر رهنمون باشد. این حقیقت را دکتر شریعتی بهتر می‌دانست که در فرانسه به تحصیل جامعه شناسی مشغول بود و سال‌ها مکاتب فکری غربی را مطالعه کرده اما همچنان شیفته و مبهوت کلام و کردار حضرت علی (علیه السلام) بود. این کتاب گردآوری مجموعه سخنرانی‌ها و دستنوشته‌های دکتر شریعتی پیرامون شخصیت حضرت امیر است. ایشان که از جمله پرچمداران مبارزه با استکبار و استبداد در زمانه خود بود با استناد به زندگی حق طلبانه و عدالت جویانه امیرمومنان دل‌های جوانان را بیدار می‌ساخت و عقل و دل آن‌ها را با کوثر کلام حضرت آشنا می‌ساخت تا بتوانند در مقابل باطل زمانه خود بایستند.
کتاب پس از بیست سال
پیرامون حادثه عاشورا در طی این اعصار سخن فراوان گفته شده است. چه بسیار مورخان و نویسندگانی که تلاش نمودند با گره زدن علت‌های کوچک و بزرگ چرایی وقوع این حادثه را بشناسند. سلمان کدیور نیز با ذوق و قریحه هنرمندانه خود سعی کرده اثری داستانی حول محور این سوال بنویسد. او به دنبال ریشه‌یابی وقوع حادثه کربلا به روزگار زمامداری امیرالمومنین (علیه السلام) بازمی‌گردد. کوفیانی که روزی به خود جرات دادند تا خون نوه پیغمبر را بر زمین ریزند در روزگار حیدر کرار تمرین بدعهدی و بزدلی کرده بودند. این رمان 750 صفحه‌ای که حاصل چندین سال تحقیق و نگارش نویسنده است به خوبی توانسته به لایه‌های پنهان تاریخ سرک بکشد و نشان دهد چگونه کوفیان تاب ولایت اول مظلوم عالم را نداشتند و بسیار زود گرد او را خالی کردند. همچنین در این رمان تلاش شده نمایی زیبا از حکومت عادلانه ایشان به تصویر کشیده شود. حکومتی که تمام مردم در بیت المال حقوق یکسانی دارند و حتی ضعیف‌ترین اقشار جامعه نیز به خود جرات می‌دهند در مقابلش بایستند و داد خود بگیرند. خواننده با این کتاب متوجه می‌شود چگونه مردم پیش از آنکه به امامان ظلم کنند، اسلام و حقیقت را به مسلخ بردند و با این کار حیات دنیوی و اخروی خود را نابود ساختند.
کتاب تحیّر
چه بسیار شاعران و هنرمندانی که از هنر و ادب خود تحفه‌ای ساختند پیشکش امیرالمومنین (علیه السلام) سنتی که از زمان خود اهل بیت آغاز گشت و همواره امامان از این مسیر حمایت نمودند. عرض ارادت‌هایی که نه برای صله و پاداش بلکه به این امید سروده شدند تا هر بیت برائت‌نامه‌ای از آتش جهنم باشد. چه بسیار از معارف و مناقب اهل بیت (علیهم السلام) که از طریق شعر به مردم منتقل گشتند و تاثیری دوصد چندان بر مخاطب گذاشتند. در تاریخ داریم که گاه در مقابل خلفایی که به خون اهل بیت (علیهم السلام) تشنه بودند شاعران زبان به مدح گشودند و حتی این دشمنان نیز ناچار به اقرار و تحسین گشتند. سنت مادحی قدمتی طولانی دارد و در طی هر عصر و دوره بلبلانی بودند که از دریای فضایل اهل بیت سرودند و گفتند و قطره‌ای از این دریا کم نگشت. در عصر حاضر نیز شاعران آیینی بسیاری هستند که قلم خود را وقف آستان نورانی حضرات معصوم کرده‌اند. از جمله این افراد استاد سیدحمیدرضا برقعی است که اشعارش زبانزد عام و خاص است. در این کتاب ایشان مثنوی-غزل زیبا و احساسی در وصف امیرالمومنین (علیه السلام) سروده‌اند که از آغاز ولادت حضرت شروع می‌شود و تا هنگام شهادت ایشان ادامه می‌یابد. در این ایام فرصت مناسبی است تا حوادثی که بارها از زبان مورخان و خطیبان شنیده‌ایم این بار از زاویه دید یک هنرمند به تماشا بنشینیم.
کتاب علی از زبان علی
تمام کتاب‌هایی که در شرح زندگی حضرت امیر نگاشته شدند را در سمتی قرار دهید و این کتاب را در سمتی دیگر بگذارید. در این کتاب مرور زندگی ایشان با هیچ برداشت، تفسیر و غرض ورزی انسان غیرمعصومی ترکیب نشده است. این یک روایت خالص و پاکیزه از حیات بابرکت مولی الموحدین است که محققین از گوشه گوشه بیانات و مکتوبات ایشان جمع آوری کرده‌اند و در نخ تسبیح زمانه کشیده‌اند تا یک سرگذشت‌نامه کامل و دقیق از زبان خود حضرت داشته باشیم. به خوبی می‌دانید که زندگی ایشان فراز و نشیب‌های فراوانی داشت. بزرگ شدن در دامن رسول مکرم، 13 سال سخت ابتدایی اسلام در مکه، هجرت به مدینه، زندگی با دختر پیامبر و حضور در جهادهای متعدد، ماجراهای تلخ غصب خلافت و شهادت همسر مظلومشان، دوران خانه‌نشینی حضرت در زمانه خلفا و روزگار کوتاه و سخت حکومت بر مردم که ختم به شهادت گشت. تحلیل این حوادث و چرایی وقوع بسیاری از اتفاقات صدر اسلام را با این کتاب از نقطه نگاه امیر مومنان بخوانید و لذت ببرید.
در این مطلب تلاش نمودیم برای تمام سلیقه‌ها و گروه‌های سنی کتابی جامع و آموزنده پیرامون شخصیت سرور و سالار امت ارائه نماییم گرچه باز هم باید اعتراف کرد که اگر در مسیر شناخت حضرت انسان صدها کتاب هم بخواند هنوز قطره‌ای از دریای فضایل ایشان را نچشیده است. چنانچه با تمامی کتاب‌های مذکور آشنایی داشتید و پیش‌تر آن‌ها را مطالعه نموده بودید نگران نباشید. این هفت کتاب گلچین از آثاری بود که کتاب‌رسان پیرامون زندگی و شخصیت حضرت علی (علیه السلام) داشته است. شما می‌توانید با مراجعه به کپسول کتاب حضرت علی (علیه السلام) دیگر کتب موجود درباره شخصیت حضرت علی (علیه السلام) را بیابید. در پایان تنها باید سخن استاد گرمارودی را آورد که سرود:«پایان سخن پایان من است، تو انتها نداری»
