این روزها که بارانی سیلآسا از شبهات و اطلاعات روی سر همه ما میبارد، بیشتر از هر وقت دیگری نیاز به یک چتر امن داریم؛ چتری که بتواند ما را از این طوفان بیرحم در امان نگه دارد.
با وجود اینکه امروز برای هر پرسشی که در ذهن داریم، هزاران جواب در دسترس است، اما به طرز عجیبی هنوز هم سختترین کار، پیدا کردن جواب درست است! واقعاً چه کسی میتواند بهترین و درستترین پاسخ را به ما بدهد؟
پای درس مقام معظم رهبری
تصور کنید میتوانید پای درس استادی بنشینید که میلیونها شاگرد در جهان دارد! شاگردان ممتاز کلاسهایش بزرگترین اتفاقات این روزهای کره زمین را رقم میزنند و خیلیهایشان توانستهاند بعد از پذیرفتهشدن از تمامی امتحانات یکی از بهترین باغهای بهشت را به نام خود کنند! استادی با بیانی ساده و زیبا، آن هم در عمیقترین مطالب، که از پیرمرد هفتاد ساله تا جوان دانشجو و دانشمند پای درسش مینشینند.
بله! درست حدس زدید!
حضرت آقا تربیت و تعلیم را از مدتها قبل از انقلاب شروع کردند و با منبرهای شیرین خود سالها برای شکلگیری اندیشه سازنده و محرک اسلامی در جامعه تلاش کردند. این تلاش تا امروز ادامه داشته و ایشان درباره هر موضوعی که بتواند حال جامعه اسلامی و مردمانش را بهتر کند به سادهترین و جذابترین شکل با ما سخن میگویند.
پس چه راهی مطمئنتر از اینکه برای یافتن پاسخهایمان، پای درسهای مقام معظم رهبری بنشینیم و کتابهایی را بخوانیم که از دل سخنان و نوشتههایشان برآمدهاند؛ کتابهایی که نهتنها پرسشهای امروزمان را جواب میدهند، بلکه مسیر فردا را هم برایمان روشن میکنند.
در این مقاله قصد داریم شما را با بهترین کتابهای مقام معظم رهبری آشنا کنیم.
معرفی 14 کتاب از مقام معظم رهبری
1- طرح کلی اندیشه اسلامی
اسلام از نگاه رهبر جهان اسلام!
از کودکی اصول دین را به وسیله شعرهای مختلف به ما یاد دادند. اما تا به حال چهقدر به مفهوم واقعی این اصول و تأثیرشان در زندگی فردی و اجتماعیمان فکر کردهایم؟
حضرت آیتالله خامنهای در ماه رمضان سال 1353 با ارجاع به آیات قرآن به این موضوع اساسی پرداختهاند و تعریفی نو از اسلام را به مخاطبانشان ارائه دادند. اسلامی که از باور و عمل به دست میآید و هرگز نمیتوان در کنج عزلت به آن رسید؛ بلکه باید آن را دقیقاً وسط میدانهای مبارزه پیدا کرد. ایمان، توحید، نبوت و ولایت موضوعات مهمی هستند که ایشان با کلام ساده و پرشورشان بهطور مفصل درباره آنها صحبت میکنند.
فرقی نمیکند چه سنی داشته باشید یا دانش دینیتان چقدر باشد، پس از خواندن کتاب «طرح کلی اندیشه اسلامی» بیشک نگاه تازهای به دین و زندگی پیدا خواهید کرد.
2- انسان 250 ساله - حلقه دوم
زندگی ائمه از نگاه رهبر شیعیان جهان!
آیا مسیر ائمه با یکدیگر متفاوت بوده است؟
آیا امامان ما اهداف متفاوتی را دنبال میکردند؟
و آیا تفاوت رفتار آنها در برابر حکومتهای زمانه، نتیجهی خلقوخو و شخصیت فردیشان بوده یا دلیل دیگری داشته است؟
برای یافتن پاسخ این پرسشها، کافی است نگاهی به حلقههای «انسان ۲۵۰ ساله» بیندازیم؛ مجموعهای که تاریخ ائمهی اطهار(ع) را نه بهصورت روایتهای پراکنده، بلکه بهعنوان یک خط ممتد و بههمپیوسته ترسیم میکند.
در حلقه دوم مجموعهی «انسان ۲۵۰ ساله»، حرکت تاریخی ائمه اطهار علیهمالسلام پس از پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله دنبال میشود. در این کتاب بهطور ساده و خلاصه خط امامت در برابر حاکمیتهای ستمگر و جریانهای انحرافی شرح داده شده است. مسیری 250 ساله همراه با صبر، مجاهدت و روشنگری.
کتاب انسان 250 ساله با روایتی منسجم به ما نشان میدهد که هر امام، در شرایط ویژه زمان خود، نقشی یگانه در تداوم یک مسیر واحد داشته؛ مسیری که هدفش حفظ اسلام ناب و آمادهسازی جامعه برای تحقق عدالت الهی و تشکیل حکومت بوده است.
در این نگاه، تاریخ معصومان (ع) نه مجموعهای از رویدادهای پراکنده، بلکه حلقههای بههمپیوسته یک مبارزه طولانی و هوشمندانه است؛ مبارزهای که ۲۵۰ سال به طول انجامید و هنوز هم ادامه دارد.
این حلقه با حجم کم، روایت منسجم و زبان سادهاش یک انتخاب خوب برای نوجوانان و جوانان است.
3- انسان 250ساله - حلقه سوم
بعد از خواندن حلقه دوم از کتاب انسان 250 ساله مطمئناً عطش شما برای شناخت بهتر زندگی ائمه بیشتر شده است. «حلقه سوم انسان ۲۵۰ ساله» همان مسیر را ادامه میدهد، اما با نگاهی تحلیلیتر و شرحی مفصلتر بر شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دوران هر امام.
انتشارات صهبا در این کتاب بار دیگر به سراغ بیانات رهبر انقلاب رفته و آنها را در قالب متنی منسجم و روان گردآوری کرده است. این بار مخاطب نهفقط با کلیات، بلکه با تحلیلهای دقیقتر و جزئیات روشنتری از ۲۵۰ سال تاریخ امامت روبهرو میشود.
حلقه سوم انتخابی عالی برای کسانی است که میخواهند فراتر از یک مرور اجمالی، تصویری کاملتر و عمیقتر از زندگی ائمه داشته باشند؛ بهویژه برای دانشجویان، پژوهشگران و همهی علاقهمندان جدی تاریخ اسلام.
4- همرزمان حسین
مبارزات ائمه از دیدگاه رهبر جبهه مقاومت!
کتاب همرزمان حسین شامل ده سخنرانی رهبر معظم انقلاب در ماه محرم سال 51 است. حضرت آقا در این ده سخنرانی با کلام پر شور و انقلابی خود بار دیگر به سیر مبارزات سیاسی ائمه با نگاه انسان 250 ساله میپردازند.
همرزمان حسین به مباحثی چون اهمیت شناخت امامان، توطئههای دشمنان برای تحریف چهره مبارزاتی و مجاهدانه آنان، مقامات و وظایف امامان، نظریه «انسان ۲۵۰ ساله»، شرح فعالیتهای سیاسی و اجتماعی ائمه و تبیین مواضع آنان در مواجهه با حکومتها و جریانهای زمانه، بهطور جامع و جذاب پرداخته است.
خواندن کتاب «همرزمان حسین (ع)» یک تجربه منحصربهفرد برای علاقهمندان به تاریخ اسلام و سیرهی ائمه است تا درک عمیقتری از مبارزه و مقاومت اهلبیت (ع) و پیوند آن با دنیای امروز پیدا کنند.
5- صلح امام حسن (ع)
پرشکوهترین نرمش قهرمانانه!
آیا صلح امام حسن (ع) با عملکرد قهرمانانه امام حسین (ع) در کربلا در تناقض است؟
آیا امام حسن (ع) با صلح راهی متفاوت از امام حسین (ع) را انتخاب کرد؟
حضرت آیتالله خامنهای در سال 1348 با مشاهده نگاه مردم درباره عملکرد این دو امام بزرگوار به فکر نگارش نوشتاری تحلیلی بر صلح امام حسن(ع) افتادند و حتی یادداشتهایی نیز گردآوری کردند، اما هنگامی که با کتاب صلح الحسن نوشتهی شیخ راضی آلیاسین روبهرو شدند و دیدند هر آنچه که به دنبال آن بودند در کتاب این عالم نجف به بهترین شکل جمعآوری شده است، تصمیم به ترجمه این کتاب ارزشمند گرفتند؛ کتاب «صلح امام حسن؛ پرشکوهترین نرمش قهرمانانهی تاریخ» تحقیقی کامل، دقیق و روشن دربارهی یکی از پیچیدهترین مقاطع تاریخ اسلام است. حضرت آقا با وجود تسلط کاملشان به تاریخ اسلام و زبان عربی توانستهاند ترجمهای روان و جذاب از این کتاب را در اختیار خوانندهها قرار دهند.
اگر میخواهید با حقیقت یکی از حساسترین فصلهای تاریخ اسلام آشنا شوید و با یک روایت جذاب، مستدل و منسجم به قلب یکی از حساسترین بزنگاههای تاریخ اسلام سفر کنید و با «پرشکوهترین نرمش قهرمانانهی تاریخ» آشنا شوید خواندن این کتاب را از دست ندهید!
6- آفتاب در مصاف: قیام عاشورا در کلام رهبر انقلاب
حرکت امام حسین و قیام عاشورا به اقیانوس عمیقی میماند که هر چه بیشتر بتوانیم به عمق آن دست پیدا کنیم با شگفتیهای عجیبتری مواجه میشویم.
کتاب آفتاب در مصاف جمعآوری جامعی از بیانات رهبری درباره حادثه عاشورا از سال 1357 تا 1390 است. این اثر در شش محور اصلی دستهبندی شده است: کلیات، شخصیت امام حسین، واقعه عاشورا، یاران عاشورا، دشمنان عاشورا و زیارات و ادعیه.
این فهرستبندی دقیق و موضوعی به خواننده این امکان را میدهد تا بتواند به صورت دستهبندی شده به مسائل مختلف قیام عاشورا دسترسی داشته باشد. انسجام منطقی محورهای مختلف کتاب باعث شده است که مطالعه موضوعی، بدون نیاز به خواندن پشت سر هم کل کتاب، نیز برای خواننده فراهم باشد.
کتاب آفتاب در مصاف یک گزینه بسیار خوب برای محققین و تمام کسانی است که دوست دارند به عمق حوادث عاشورا سفر کنند و با تحلیل مقام معظم رهبری درباره این حادثه بزرگ آشنا شوند.
7- حماسه امام سجاد (ع): زندگانی و جهاد امام سجاد در کلام رهبر انقلاب
بعد از حادثه عاشورا نقش امام سجاد در جامعه اسلامی چه بود؟
دعاهای امام به علت گوشهگیری و دوری از اجتماع بوده یا روشی خلاقانه برای مبارزهای حیاتی؟
کتاب حماسه امام سجاد (ع) جمعآوری منسجم از سخنان رهبری پیرامون زندگی و نقش امام سجاد در استمرار نهضت عاشورا و تحولات پس از کربلا است. این اثر با نگاهی تحلیلی و تاریخی به سیره سیاسی، فرهنگی و اجتماعی امام در شرایط دشوار حکومت اموی میپردازد و نشان میدهد چگونه ایشان با آموزش معارف دینی، تربیت نیروهای مؤمن و مدیریت فرهنگی، جریان تشیع را بازسازی و پایههای نهضتهای بعدی را پیریزی کردند.
کتاب حماسه امام سجاد حتماً برای علاقهمندان به تاریخ اسلام، پژوهشگران و کسانی که به تحلیل تحولات اجتماعی پس از عاشورا علاقه دارند، مفید و جذاب خواهد بود.
8- دو امام مجاهد
در نگاه اول شاید به نظر بیاید تفاوتهای زیادی بین عملکرد امام حسن و امام حسین وجود دارد. حضرت آقا در کتاب دو امام مجاهد که پیاده شدهی شش منبر ایشان در سالهای 51 و 52 و در اوج مبارزات سیاسیشان است، به نظریه انسان 250 ساله خود درباره ائمه اطهار پرداختهاند و ثابت کردهاند که همانقدر که ما امام حسین به مبارزه و جهاد میشناسیم امام حسن نیز در این مسیر بودهاند و بهطورکلی تمامی ائمه در مسیری واحد قدم برداشتهاند.
دو گفتار اول کتاب به سخنرانیهای حضرت آقا در حسینیه ارشاد تهران اختصاص دارد. ایشان در این دو منبر، جایگاه امام حسن (ع)، چرایی پذیرش آتشبس و تفاوت شرایط او با امام حسین (ع) را تحلیل میکنند. گفتارهای سوم تا پنجم، به سخنرانیهای شب تاسوعا، عاشورا و شام غریبان در مسجد کرامت مشهد اختصاص دارد و به بررسی قیام امام حسین (ع) میپردازد.
گفتار آخر، نقد سه نظریه درباره قیام حسینی و ارائه نظریه صحیح و کامل حضرت آیتالله خامنهای است؛ حضرت آقا قیام امام حسین (ع) را تجدید حیات انقلاب پیامبر (ص) میدانند و مخاطب را به الگوبرداری از حرکت امام حسین علیه دشمنان اسلام و حاکمان طاغوتی دعوت میکنند.
کلام پرشور و انقلابی حضرت آقا در آن مقطع باعث شده است کتاب دو امام مجاهد نیز مانند کتابهای طرح کلی اندیشه اسلامی و همرزمان حسین برای هر خوانندهای شیرین و جذاب باشد. این کتاب نیز میتواند یک پیشنهاد عالی برای جوانان علاقهمند به کلام رهبری و تاریخ اسلام باشد.
9- فلسطین
آرمان امام خمینی در کلام جانشین ایشان!
مسئله آزادی فلسطین از دست غاصبان یکی از مهمترین آرمانهای انقلاب اسلامی ایران از روز اول تشکیل تاکنون بوده است. این آرمان مقدس حالا تبدیل به خواسته تمامی انسانهای آزاده جهان شده است. ابعاد تاریخی و استراتژی این مسئله بسیار عمیق و پیچیده است. جایگاه آیتالله خامنهای در مقام رهبری جهان اسلام باعث شده است که اطلاعات ایشان از این موضوع فراتر از مباحث نظری و تئوری کتابها باشد. هیچکس مثل ایشان نمیتواند عمق این مسئله و تأثیرش بر جهان اسلام را درک کرده و برای مردم شرح دهند.
کتاب فلسطین گردآوری سخنان رهبر انقلاب درباره نزدیک به یک قرن جنایات اسرائیل، مقاومت و امید فلسطینیان است؛ تحلیلی عمیق و روشن که نشان میدهد این موضوع نه فقط یک مسئله سیاسی، بلکه یک مسئله انسانی است.
این کتاب ارزشمند به زبانهای عربی، انگلیسی، اردو و کردی نیز ترجمه شده است.
اگر میخواهید بدانید داستان فلسطین از کجا شروع شده است و چرا برای امت اسلامی یک مسئله زنده و حیاتی است، این کتاب راهنما و منبعی خوب برای شماست.
10- شرح نهج البلاغه رهبری
گنجینه حکمت علوی در تفسیر رهبر انقلاب!
یکی از دغدغههای حضرت آقا از دهه چهل شمسی، روشن کردن نور کلام امیرالمؤمنین در دل مردم ایران بوده است. رهبر انقلاب، نهجالبلاغه را آییننامه انقلاب اسلامی میدانند و همگان، بهویژه مسئولان و جوانان، را به انس و تدبر در آن فرامیخوانند. روش تدریس ایشان برای انتقال مفاهیم حکمرانی، اخلاق و انقلاب اسلامی به مخاطبشان شامل شرح واژگان، ترجمه و تحلیل معانی کلام امیرالمؤمنین است.
تاکنون از حاصل درسهای ایشان مجموعه چهار جلدی شرح نهج البلاغه رهبری به چاپ رسیده است. این مجموعه چهار جلدی شامل کتب زیر است.
راه روشن مدیران: بیانات رهبری در دیدارهای ماه رمضانشان با هیئت دولت. در این دیدارها ایشان به نکات مدیریتی و اخلاقی نهجالبلاغه پرداختهاند و اصول رفتاری مسئولان با مردم را با استناد به کلام امیرالمؤمنین متذکر شدهاند.
منشور حکومت علوی: شرح هفت خطبه از امام علی (ع) که حضرت آقا در سالهای ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ در مشهد، با محور دعوت مردم به مبارزه با ظلم و مستکبران انجام دادهاند.
نبوتها در نهجالبلاغه: این اثر تدریس تابستانی آیتالله خامنهای در جمع جوانان حزب جمهوری اسلامی در سال 1361 است که با هدف تحلیل اهداف بعثت و وظایف پیامبران ایراد شدهاست. ایشان در این جلسات سعی دارند این نگاه که نهجالبلاغه آییننامهای برای پیشبرد جامعه است را در جوانان پر رنگ کنند.
گنجینهی بیپایان: این اثر شش گفتار از بیانات رهبر انقلاب درباره جایگاه، اهمیت و ویژگیهای نهجالبلاغه. حضرت آقا در این گفتارها به نقش نهجالبلاغه در فرهنگ و تاریخ اسلام و ارتباط آن با اصول انقلاب اسلامی میپردازند.
11- مجموعه بیان قرآن: شرح سورههای قرآن در کلام آیتالله خامنهای
قطعا شنیدن تفسیر قرآن از استادی که خودش سالها سبک زندگی و رهبریاش را بر اساس آیات قرآن تنظیم کرده و با تکتک آنها زندگی کرده است شیرینی دیگری دارد.
پویایی، زنده و عملی بودن از خصوصیات تفاسیر رهبری است. حضور دائمی حضرت آقا در بطن مردم و اجتماع باعث شده است که بتوانند با نیازسنجی عمیق به بیان مفاهیم قرآن بپردازند. در هر جلد از مجموعه ده جلدی بیان قرآن به تفسیر یکی از سورههای قرآن پرداخته شده است. بیان آیتالله خامنهای ساده و قابل فهم برای عموم مردم است. ایشان در تفاسیرشان با عبور از مباحث نظری صرف به مسائل اجتماعی و عملی پرداختهاند.
تاکنون از این مجموعه تفسیر سورههای تغابن، مجادله، ممتحنه، جمعه، حشر، حمد، بقره، برائت، منافقون و صف منتشر شده است.
زبان رهبر انقلاب در این مجموعه آنقدر ساده و شیرین است که جوانان و نوجوانان هم میتوانند به راحتی از آن استفاده کنند؛ در عین حال مطالب بهقدری عمیق و ریزبینانه است که میتواند منبع خوبی برای محققین و طلاب باشد.
12-مجموعه حدیث زندگی: شرح احادیث اخلاقی در کلام استاد آیتاللهالعظمی خامنهای
رهبر انقلاب نیز مانند بسیاری از اساتید خود، درسهایشان را با نکتهای اخلاقی برای شاگردان شروع میکنند. ایشان معمولاً در ابتدای هر جلسه به شرح یکی از احادیث اخلاقی ائمه اطهار (ع) میپردازند. حضرت آقا همیشه سعی میکنند این احادیث را با نگاه به یکی از مشکلات جامعه انتخاب کنند و در کلاسهایشان شرح دهند.
این احادیث با توجه به کتب روایی دسته بندی شده و در پنج جلد مکارم الخلاق، النوادر و امالی الصدوق، بحارالانوار و الخصال به چاپ رسیده است.
مجموعه حدیث زندگی با تأکید بر تهذیب نفس و تربیت، دلها را با مفاهیم اخلاقی و روحانی آشنا میسازد. با وجود محتوای عمیق اخلاقی رهبر انقلاب مثل همیشه همه چیز را ساده و شیرین بیان کردهاند. این کتاب به همه کسانی که در هر سنی به دنبال رشد معنوی و اخلاقی خود هستند توصیه میشود؛ همچنین خواندن این مجموعه برای طلابی که پا به عرصه دشوار تبلیغ دین گذاشتهاند بسیار ضروری است.
13-کتاب عدالت
عدالت و عدالتخواهی از نگاه رهبر ایران!
عدالت، مفهومی است که همه جریانها و تفکرها آن را مقدس میدانند؛ واژهای که از کودکی بارها شنیدهایم و در زندگی روزمره از آن استفاده کردهایم.
کتاب عدالت با نگاه کاربردی، به عدالت و عدالتخواهی از نگاه رهبر انقلاب پرداخته است. طراحی جذاب و نگاه عملی به مسئله عدالت از دیگر ویژگیهایی این کتاب است. کتاب عدالت در چهار فصل به دنبال پاسخ این پرسشها است: چرا باید عدالتخواه باشیم؟ برای تحقق عدالت چه باید کرد؟ چگونه عدالتخواهی کنیم؟ و بایدها و نبایدهای عدالتخواهی چیست؟
این کتاب بهعنوان یک کارگاه عملی، برای اعضای تشکلهای دانشجویی و همهکسانی که دغدغه عدالت دارند، فرصتی فراهم میکند تا با آمادگی و درک عمیق، پا در مسیر پر فراز و نشیب عدالتخواهی بگذارند.
14- خون دلی که لعل شد
زندگینامه خود نوشت رهبر آزادگان جهان
زندگینامهها، یکی از موضوعات مورد علاقهی اکثر کتابخوانها هستند. حالا اگر این زندگینامه، روایت حیات یکی از تأثیرگذارترین شخصیتهای معاصر باشد؛ کسی بهتنهایی بسیاری از معادلات جهانی را دگرگون کرده است، بدون شک جذابیتش چند برابر خواهد شد. خواندن چنین اثر صادقانهای نهتنها ما را با فراز و نشیبهای زندگی یک رهبر بزرگ آشنا میکند، بلکه زوایای پنهانی از تاریخ، فرهنگ و مبارزات مردمی در دوران انقلاب را هم به ما نشان میدهد.
کتاب خون دلی که لعل شد ترجمه فارسی کتاب «إنّ مع الصّبر نصراً» است که توسط خود حضرت آقا به زبان عربی نوشته شده است. این کتاب برای اولین بار در بیروت منتشر و توسط سید حسن نصرالله معرفی شد. سید حسن نصرالله در مراسم رونمایی این چنین از شوق زیادشان برای مطالعه کتاب میگویند: «این کتاب زمانی که به دستم رسید، از شوق تمام آن را یکجا همان شب خواندم. این کتاب میتواند علاقهمندان به دوران پیش از انقلاب و خصوصاً جوانان را اغنا کند.»
همانطور که از نام زیبای کتاب مشخص است رهبری در این کتاب از سالهای سخت مبارزه و صبر در برابر دردها و شکنجههای دوران پیش از انقلاب میگویند. در واقع انقلاب اسلامی همان گوهری است که از میان خوندلها و ناملایمات زیاد سر برآورده است. حضرت آقا در کتاب خون دلی که لعل شد از دوران طلبگی و اسارت خود برایمان میگویند، از روزهای سخت شروع مبارزات تا روزهای شیرین پیروزی.
کتاب خون دلی که لعل شد تاکنون به زبان های زیادی ازجمله انگلیسی، اسپانیایی، چینی ترجمه شده است.
هر ایرانی، با هر اعتقادی باید حتماً یکبار این کتاب را بخواند تا بتواند قضاوت و شناخت درستی از رهبر کشورش داشته باشد. قلم صادقانه و دلنشین رهبری، عکسهای کمتر دیده شده از ایشان و گرافیک خوب، کتاب خون دلی که لعل شد را تبدیل به یک پیشنهاد جذاب برای هر ایرانی کرده است.
سخن پایانی
حضرت آیتالله خامنهای با نگاه عمیق و مسئله محور خود همیشه سعی میکنند شاگردانی تربیت کنند که قدرت رویارویی با هر طوفانی را داشته باشند. کتابهایی که معرفی شد میتواند دریچهای روشن بهسوی معارف دینی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی برای خوانندگانش باز کند و ذهن و دل آنها را بهسوی فهم عمیقتر مسائل هدایت کند.
هر جمله حضرت آقا ثمره یک عمر مطالعه، تحقیق، تذهیب و شاگردی اساتید بزرگ است. نشستن پای سخنان ایشان فرصتی است برای رشد و ساخته شدن.
از نظر نویسنده این مقاله برای هر کسی که میخواهد از گردبادها و حوادث زمانه سالم گذر کند، خواندن و غرق شدن در کلام رهبر انقلاب یک ضرورت حیاتی است. همانقدر که برای نفس کشیدن به هوای پاک نیاز داریم برای زندگی در این دنیای پر از فتنه و آشوب نیز، نیازمند آشنایی با نگاه ایشان هستیم.