امام علی (علیه السلام) در حدیثی گهربار می‌فرمایند:«الفرصه تمر مرّ السّحاب: فرصت‌ها همچون حرکت ابرها در گذرند.» هر شخص با مرور کوتاهی بر زندگی خود می‌تواند صحت این کلام دقیق امام را دریابد. تحصیل علم، عبادت نیمه شب، نیروی جوانی و فراغ بال هر کدام ایامی دارند که اگر انسان آن‌ها را در موقعیتش درنیابد و از آن‌ها بهره نبرد با گذشت موقعیت تنها حسرتش باقی می‌ماند. مَثَل تمام انسان‌ها در این جهان خاکی مَثَل همان مردی است که در میانه تابستان به یخ فروشی مشغول است. او با چشم خود شاهد است که سرمایه‌اش ذره ذره در حال آب شدن است و اگر یخ‌هایش به فروش نرسد چیزی جز خسران کسب نخواهد کرد. در این جهان فانی و عمر کوتاه بُرد با کسی است که بتواند قدر لحظات طلایی را بداند و توشه لازم برای حیات ابدی را کسب کند. اما شیطان و خواسته‌های نفسانی اکثر انسان‌ها را مشغول اموری کرده است که چند صباح بیشتر دوام ندارند و آنگاه که بانگ الرحیل برخیزد انسان باید تمام زر و زیور دنیا را بگذارد و با کارنامه اعمالش به دیار حق شتابد. پس به استناد بیان رسول اکرم خوش به سعادت آنان که می‌میرند پیش از آنکه آنان را بمیرانند. اکنون که در سرآغاز یکی از بهترین نسیم‌های رحمانی ایستاده‌ایم یاران برخیزید که زمان آشتی با معبود و دویدن تا کوی دوست است. ماه رجب را ماه اصبّ می‌گویند از این باب که هرکه رو به آسمان گیرد قطراتی درشت از باران رحمت بر گونه‌اش نشیند. وقتش شده رخت چرکین گناه از جان درآوریم و در این جویبار پاک رحمت و مغفرت بشوییم. به آن‌ها که پایشان در باتلاق این دنیای پست فرو رفته و از حرکت به سوی یار بازمانده‌اند مژده دهید اکنون این خدا است که به استقبالتان می‌آید.
پله پله تا خدا (آماده ماه رمضان شویم)
اگر ماه رمضان قرار است به مهمانی خداوند برویم باید در رجب و شعبان خود را مهیای این مهمانی نماییم. ظرف دل را باید در این دو ماه با استغفار و انابه بشوییم تا آنگاه که هلال ماه خبر از آغاز ضیافت داد خداوند از بهترین نعمت‌هایش روزیمان کند. همانگونه که در مکتب ما سنت رسیدن به قرب الهی نیازمند تقرب به اولیاء و اوصیاء است تا این محبوبان درگاه حق واسطه رسیدن به فیض باشند چینش این سه ماه نیز به استناد کلام استاد فیاض بخش به همین شیوه قرار گرفته است. ماه رجب متبرک به نور ولایت و امامت است چرا که در سیزدهم این ماه مولی الموحدین امیرالمومنین (علیه السلام) دیده بر جهان گشود و در واقع آنکه بخواهد مسیر سلوک را پیش برود باید به جایگاه ولایت تمسک جوید و کسب معرفت نماید. همانگونه که ولایت تنها راه برای ادراک نبوت و فهم جایگاه برترین مخلوق خداوند حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) است. فلذا شرط استفاده نمودن از ماه شعبان که پیامبر آن را به خود منسوب نموده‌اند بهره‌گیری از ماه رجب است. چنانچه فردی با اخلاص عمل و توجه به حضرت حق خود را در این دو ماه آماده سازد در ماه رمضان می‌تواند در پی محبت الهی رود و قلبش را با حقایق توحیدی آشنا سازد.
اعمال توصیه‌شده در ماه رجب
خواندن نمازشب
از جمله مسائلی که همچون میان‌بر انسان را با شتاب به سوی سعادت پیش خواهد برد و بیت الغزل کلام تمام عارفان و سالکانی است که از شهد شیرین محبت الهی چشیده‌اند مساله نمازشب است. کمتر امر مستحبی را می‌توان یافت که این چنین مورد تاکید و تایید قرار گرفته باشد. انسانی که در خلوت نیمه شب از خواب شیرین خود برخیزد و در یک انزوای خودخواسته با معبود به راز و نیاز بپردازد و در تاریکی شب گوهر اشک از چشمان خود بگیرد قطعا در آسمان‌ها به چشم دیگری خریدار خواهد داشت و صدایش در آن خلوت سحرگاهی تا عرش الهی صعود خواهد کرد.
نماز اول وقت
چه خوب است تمام همت انسان در این ماه این باشد که چون ندای اذان بلند شد دعوت خداوند را لبیک گوید. همانگونه که اگر پدر و مادری فرزند خود را صدا زند و او با کاهلی و تاخیر پاسخ دهد دل آزرده‌شان کرده، خدا نیز دوست دارد چون بنده‌اش را به گفتگوی با خود دعوت نمود او بلافاصله اجابت کند و سرپا شوق در جایگاه نماز ایستد. همانگونه که استاد فیاض بخش به نقل از آیت الله قاضی تصریح کردند هر کس نماز اول وقت بخواند و به مقامات عالیه نرسد مرا لعن کند. آنکه نمازش را بر تمام امورات دنیا ترجیح می‌دهد و از دیگر مومنان سبقت می‌گیرد تا زودتر در سر کلاس بندگی خدا حاضر شود قطعا خداوند با نگاه ویژه‌تری او را خریدار است.
روزه گرفتن
از جمله مهم‌ترین عباداتی که انسان را برای ماه شعبان و رمضان آماده می‌سازد روزه در این ماه پربرکت است و یک مرور بر روایات ماه رجب نشان می‌دهد روزه چه ثواب فراوانی دارد به گونه‌ای که حتی یک روز روزه گرفتن در این ماه سکرات موت و عذاب آخرت را از انسان دور می‌سازد. خالی ساختن درون از شهوات و امیال نفسانی ذره ذره روح را پاک می‌سازد و پر و بالش را برای پرواز آماده می‌سازد. همچون دیگر ماه‌ها توصیه می‌شود در پنج شنبه اول ماه، چهارشنبه وسط ماه و پنج شنبه آخر ماه در ماه رجب نیز روزه توصیه می‌شود. البته در برخی ایام ویژه این ماه همچون لیله الرغائب و ایام البیض نیز روزه به عنوان اعمال خاص ذکر شده است.
ایام برتر ماه رجب
طلاب اصطلاحی در میان خود دارند که «ما لایدرک کله لایترک کله» اگر از تمام یک چیز نمی‌توان بهره برد دلیل نمی‌شود که قید تمام آن کار را بزنی بلکه باید به قدری که در توان هست از آن استفاده کرد. مخصوصا که در ماه رجب ایامی مخصوصی است که نگاه خداوند به شکل ویژه‌تری به این شب و روزها است. اولین شب جمعه ماه رجب که به لیله الرغائب مشهور است و خداوند دست هر سائلی که به سویش دراز گردد را خالی برنمی‌گرداند. همچنین سه روز سیزدهم، چهاردهم و پانزده این ماه که به ایام البیض مشهور است و اعتکاف در این ایام بسیار توصیه گردیده است. 27 رجب که مصادف با مبعث آقارسول الله (ص) است نیز از دیگر ایام پرخیر و برکت این ماه است که خداوند بر سر جهانیان منت گذاشت و برترین فرستاده خود را مبعوث نمود. اگر نمی‌توانیم در تمام این ماه عزیز به عبادت و روزه مشغول باشیم اما می‌توان در ایام مهم فرصت را غنیمت بشماریم و کوله بار خود را پر سازیم. این ایام الهی همچون نفحاتی هستند که مس را طلا می‌سازند و اگر بنده‌ای توفیق رفیق راهش شود می‌تواند در همان ساعات نورانی ره صدساله را به یک شب رود و دریای گناه را با یک قطره از رحمت الهی بشوید.
در ماه رجب چه نکنیم؟
استاد فیاض بخش گام اول در طی نمودن مسیر سلوک را برداشتن موانع و آلودگی‌هایی می‌دانند که سبب می‌گردد توفیق استفاده از ماه رجب سلب گردد. گناه مریضی است که اگر درمان نگردد سرنوشت انسان را تباه می‌سازد و نه تنها فرد در پیمودن صراط حق متوقف می‌سازد بلکه روز به روز او را از نور و معرفت دور می‌سازد. خارج ساختن این غده‌های سرطانی از روح و جان نیازمند توکل بر خداوند، توسل به مخلَصین و استقامت در راه حق است. تسبیح بر دست گرفتن و استغفار نمودن گرچه جزئی از اسباب بازگشت به سوی خدا است اما حقیقت توبه بر این است که انسان از آلودگی‌ها و مطامع دنیا خسته باشد و با تمام وجود بخواهد در دامن حقیقت و معرفت آرامش یابد. این چنین انسانی همت خواهد داشت تا بر سینه تمام عادت‌های زشت دست رد گذارد و قدم به قدم کثیفی از جانش بزداید. پس از آن توجه به اهمّ عبادات و عادت دادن وجود به بندگی الهی کمک خواهد ساخت تا از ماه رجب بهره کافی را ببریم. همانگونه که معصیت در این ماه محترم بر آتش روسیاهی انسان دوچندان می‌افزاید قرار گرفتن در مسیر طاعت و عبادت در ماه نیز همچون پایین آمدن از سراشیبی است که انسان اگر یک گام به سوی معبود رَود ناخواسته چندین گام دیگر نیز برمی‌دارد.
در این ماه کتاب چه بخوانیم؟
این بیان الکن و قاصر با استناد به کلام عارف وارسته و استاد مهذّب محمدتقی فیاض بخش نوشته شده است. ایشان که سال‌ها در تحصیل معارف الهی و عرفان عملی استخوان خرد کرده‌اند و در محضر عارف متاله آیت الله سعادت‌پرور شاگردی نموده‌اند اکنون ثمره سال‌ها مجاهدت علمی و عملی خود را چکیده کرده‌اند و در قالب رساله‌ای جامع و همه فهم تقدیم تمام عاشقان سلوک و معرفت ساخته‌اند. کتاب اسرار ماه رجب از مجموعه ادب حضور دستورالعملی است که هرکس بخواهد ماه رجب پرباری داشته باشد و بهترین بهره را از این ماه برای آخرت خود ذخیره کند مطالعه این کتاب قطعا مفید و مثمر ثمر خواهد بود. ایشان در این کتاب کوچک برجسته‌ترین مراقبات و مناسکی که سالک در ماه باید مراعات نماید و عباداتی بر آن‌ها مداومت داشته باشد را با استناد به کلام برجسته‌ترین عرفا گزینش کرده‌اند و با بیانی روان به تحریر درآورده‌اند.
بار بربندید یاران!
امیر کلام در سخنی گهربار می‌فرمایند:« مردم خفته‌اند و چون بمیرند بیدار گردند.» آن وقت است که انسان از ظلمت‌کده دنیا گذر نموده است و نور باطن عالم را مشاهده نماید حقیقت وجودش تجلی می‌یابد. در این زمان آن‌ها که توشه خود را با عمل صالح و تقوا پر نموده‌اند غرق در سرور و شادی خواهند بود و آنان که سرگرم بازیچه‌های دنیایی بوده‌اند جز آه و حسرت چیزی در کوله خود نمی‌یابند. لحظه‌ها را دریابید که فرصت اندک است. اگر همت بر این دارید که به سوی محبوب حقیقی حرکت کنید پس بند کفش‌هایتان را محکم کنید و کوله‌تان را بر دوش اندازید که خداوند وعده داد:« إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَةَ الدّاعِ إِذا دَعانِ فَلْیَسْتَجیبُوا لی وَ لْیُؤْمِنُوا بی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ»
