در سفرنامهها نویسنده همزمان که تجربیات، مشاهدات و خاطرات شخصیاش از سفر را میگوید، اطلاعاتی درباره شهر یا کشوری که به آن سفر کرده هم میدهد. سفرنامه فقط «داستان یک سفر» نیست، نویسنده تنها تجربیات عینی خود را بیان نمیکند، بلکه احساس و نظری که از هر رویداد برایش رخ داده را نیز در سفرنامه ذکر میکند. با خواندن سفرنامه در روزمرگی متفاوتی غرق میشویم. از نگاه نویسنده دنیای متفاوتی را میبینیم. گاهی هیجانزده و شاد میشویم، گاهی دلمان میگیرد و اشک میریزیم.
لبنان و حزب الله لبنان از دریچه سفرنامه
لبنان کشور کوچکی است در همسایگی فلسطین اشغالی. مسلمانان شیعه و سنی، کنار تعداد زیادی از لبنانیهای مسیحی با هم زندگی میکنند. اوضاع اجتماعی و سیاسی لبنان وضعیت پیچیدهای دارد. این شرایط را با خواندن سفرنامههای لبنان بهتر میتوان درک کرد.
حزبالله یکی از گروههای سیاسی - نظامی لبنان است که شیعیان آن را اداره میکنند و تاثیر زیادی در وضعیت لبنان و دفاع از آن در مقابل اسرائیل دارند. وجود دولتهای ضعیف و وابسته در لبنان، حزبالله را به ایفای نقش حافظ ثبات واداشته است. مردم لبنان در کنار مردم فلسطین، از اسرائیل شرور بسیار زخم خوردهاند. اما جنگهای ناتمام با صلحهای ناپایدار نهتنها آنها را خسته و ناامید نکرده، بلکه منجر به تقویت فرهنگ مقاومت بین مردم لبنان شده است. بهترین سفرنامههای لبنان این فرصت را به خواننده میدهند تا هرچه بیشتر با این شرایط خاص اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آشنا شوند، شرایطی که قطعا روی خاورمیانه تاثیرگذار است.
بهترین سفرنامه های لبنان اینجاست؛ تا بدون اینکه گام در خیابانهای غریب و جنگزدهی لبنان بگذاریم، به آنجا سفر کنیم و پای صحبت مردم بنشینیم.
1- عربیکا
تصور کنید تصاویر و فیلمهای مربوط به جنگ و تخریب خانههای مردم در یک نقطهی جغرافیایی را که در قاب تلویزیون میبینید، بتوانید از نزدیک مشاهده کنید؛ بدون اینکه به شما آسیبی برسد. میان کوچه و خیابانهای جنگزده راه بروید و حرف مردم جنگزده را بشنوید. این امکان در خواندن سفرنامهها فراهم میشود. مثل عربیکا؛ سفرنامه لبنان وحید یامین پور.
ششم مهرماه 1403 مردم لبنان عزادار شدند. با حملات رژیم صهیونیستی به ضاحیه جنوبی دبیر کل حزبالله سیدحسن نصرالله به شهادت رسید و خانههای بسیاری ویران و جانهای بیشماری پرپر شدند. تصاویر دلخراش از خانههایی که به تلی از آجر تبدیل شده بودند و مردم آواره و شوک سنگین و غیر قابل باوری مانند شهادت سید؛ همهی اینها نویسندهی کتاب عربیکا را به ضاحیهی جنوبی کشاند تا یکی از بهترین سفرنامههای لبنان را برایمان بنویسد.
وحید یامین پور در این مورد چنین نوشته: «هشت روز از شهادت سید حسن نصرالله میگذرد و من از بغداد راهیِ بیروتم. طاقت نداشتم در خانه بمانم. تلویزیون مدام از لبنان میگفت. از بمباران ضاحیه و جنوب. از ترور فرماندهان حزبالله. چه پاییز تلخی!»
وحید یامین پور در ابتدای ورود به جنوب لبنان، سر و شکل عجیب ضاحیه که دور از تصورش بوده را با جزئیات توصیف میکند. مکانی کاملا غریبه که عکس امام و رهبری و رهبران مقاومت به آن رنگ و روی آشنایی بخشیده است. او بیروت را توصیف میکند، که در تصرف تصاویر امام موسی صدر است.
کتاب عربیکا یکی از بهترین سفرنامههای لبنان است که فصل اول آن به سال 2003 بازمیگردد، یعنی دیدار نویسنده با سید شهید. در ادامهی سفر لبنان، یامین پور شرایط پیچیدهی سیاسی و اجتماعی لبنان را نیز برای خوانندگان توضیح میدهد. در طول مدت سفر لبنان بمباران همچنان ادامه دارد. وحید یامین پور به صورت روزنوشت تمامی این حملات را توصیف میکند. از رنج و امید شگرف مردم لبنان مینویسد. از بازسازی دوباره و سهبارهی خانههایشان. «اینجا برای اینکه مردم با احساساتشان کنار بیایند وقت کم میآورند. حادثه پشت حادثه، شهید بعد از شهید.»
کتاب عربیکا را وحید یامین پور با یک سرآغاز و سه فصل نوشته و انتشارات سوره مهر آن را در 200 صفحه چاپ و منتشر نموده است. اگر به شناخت کشورهای دیگر، به ویژه لبنان علاقه دارید از خواندن عربیکا غافل نشوید.
2- دوازده صفر سه
آیا آنچه ما از مفاهیم جنگ، ترور، مقاومت، کشور، مسلمان بودن در ذهن داریم، مردم لبنان هم دارند؟ کتاب دوازده صفر سه یکی از بهترین سفرنامههای لبنان است که تنها به روایت آنچه دیده بسنده نکرده، بلکه متناسب با شرایط اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی جامعهی لبنان آن رویداد را تحلیل و تفسیر کرده است.
نویسنده در مقدمه چنین نوشته: «آنچه خواهید خواند نه یک سفرنامهی مرسوم است [... بلکه] خرده تاملات فلسفی و سینوی و صداریی است، درباره وقایعی که در جغرافیای دیگری رخ داده. صرفا واقعیاتی است که یک روزنامهنگار دیده، و در حین دیدن هم چیزهایی به ذهنش خطور کرده.»
نویسندهی کتاب دوازده صفر سه، محمدصادق علیزاده، فردی فرهنگی و رسانهای است؛ که از طرف سازمان هنری-رسانهای اوج، جهت رسانهای کردن مراسم تشییع شهید سید حسن نصرالله به لبنان اعزام شده و تلاش کرده رویداد عظیم مقاومت را هرچه هنرمندانهتر، جامع و دقیقتر به خواننده نشان بدهد.
نویسندهی کتاب دوازده صفر سه تلاش کرده فقط به آنچه دیده است بسنده نکند و نسبت رویدادها با بافت سیاسی، اجتماعی، تاریخی، اقتصادی و طرز تفکر مردم را نیز تحلیل کند.
در نثر کتاب دوازده صفر سه گاهی از کلمات و اصطلاحات ادبی استفاده شده و همین باعث شده متن کمی سنگین باشد. خواندن کتاب دوازده صفر سه برای علاقهمندان به مسائل اجتماعی و سیاسی لبنان، سفرنامه و روایتهای مستند از مقاومت خواندنی خواهد بود.
3- دیدار با دبیر کل
همواره رهبران بزرگ را از طریق رسانه مشاهده کردهایم. اگر دیداری صمیمانه با ایشان داشته باشیم چگونه رفتار میکنند؟ کتاب دیدار با دبیر کل به بیان خاطراتی از دیدار با سید حسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان پرداخته است. خاطراتی متفاوت و خواندنی، که گاهی به دلایل امنیتی مطالبی نیز حذف و سانسور شده است. این دیدارها در لبنان و ایران انجام شده است. راویان نیز هم ایرانی هستند هم لبنانی. از بین بیست روایت چاپ شده، هشت روایت به قلم خود راوی نوشته شده و بقیه پس از روایت و ضبط مصاحبه، توسط نویسنده تدوین شده است. پس از چندین ساعت همنشینی با سید حسن نصرالله هر راوی زاویه دید متفاوتی را در روایتش بیان میکند.
از رفتار ساده و بیتکلف سید شهید در برخورد با میهمانان، تا رعایت قوانین امنیتی در این خاطرات ذکر شده است. اگر چه کتاب دیدار با دبیر کل صرفا دربارهی شخصیت سیدحسن نصرالله نیست، اما با خواندن آن میتوان به درک بیشتری درباره منش و افکار ایشان رسید.
کتاب دیدار با دبیر کل به کوشش فائزه طاووسی در 254 صفحه توسط سوره مهر چاپ شده است. خواندن این کتاب برای کسانی که به خواندن روایت و خاطرات مربوط به جبهه مقاومت، سید حسن نصرالله و لبنان علاقهمند هستند جذاب خواهد بود.
4- دشواری مبارک
تصور کنید جنگی نیست، آرامش برقرار است. یک روز معمولی و عادی شروع شده، وسایل الکترونیکی مثل هر روز کار میکنند. ناگهان یکی از همین وسایل وسط اتاق، آشپزخانه، سوپرمارکت یا در جیب منفجر شود و کمترین آسیبش نابینایی و قطع شدن انگشتان دست باشد.
اواخر شهریور ماه 1403 انفجار هزاران پیجر بین مردم عادی لبنان اتفاق افتاد، که جهانیان بیشتر با ماهیت خبیث، و رذالت و نامردی اسرائیل آشنا شوند.
بسیاری از زخمیهای انفجار پیجرها در ایران درمان شدند. نویسندهی کتاب از این فرصت استفاده کرده و در لابی هتل با همراهان آسیبدیدگان به گفتگو نشسته است؛ زنانی که زندگیشان به قبل و بعد از این فاجعه تقسیم شده است. روایتهای کتاب دشواری مبارک به دور از مسائل سیاسی و نظامی است. در این کتاب روایت صبر، مقاومت و امید زنانی به تصویر کشیده شده، که عزیزانشان در این اتفاق آسیب دیده بودند.
در کتاب دشواری مبارک چهل روایت صمیمی و مستند را میخوانید، که نه در میدان جنگ، که در خانهها، بیمارستانها و هتلها روایت شدهاند. اگرچه نویسنده به لبنان سفر نکرده، اما خواننده با این روایتها به دل لبنان سفر میکند.
دشواری مبارک به قلم فائضه غفارحدادی در 170 صفحه، توسط سوره مهر چاپ شده است. خواندن این کتاب برای علاقهمندان به ادبیات مقاومت و پایداری، مسائل لبنان و منطقه جذاب خواهد بود.
5- یازده زندگی
معمولا زندگی یک فلسطینی را داخل سرزمین اشغال شدهاش تصور میکنیم. اما درباره زندگی فلسطینیهای آواره در سایر کشورها چه میدانیم؟
کتاب یازده زندگی مجموعه متنهای نوشته شده توسط یازده تن از آوارگان فلسطینی ساکن لبنان است. هر راوی به روشی متفاوت و آنطور که خودش دوست داشته موضوع روایت را انتخاب کرده است. برخی درباره گذشته و برخی از نگرانیهای آینده نوشتهاند. یکی خاطرهای تأثرآور و دیگری متنی گزارشی از نحوهی اشغال فلسطین نوشته است. نقطهی اشتراک تکتک این روایتها این است که واضح و روشن از درونیات انسان حرف میزند، پردهها را کنار میزند، به دور از هر نوع تبلیغ و هیاهویی خواننده را با واقعیت زیست یک فلسطینی دور از وطن آشنا میکند.
در مقدمهی کتاب به نقل از پرلا عیسی چنین نوشته شده: «این یازده نویسنده از طریق فراخوان آزاد برای شرکت در کارگاه نویسندگی خلاق، زیر نظر نویسندی شهیر لبنانی، حسن داود، انتخاب شدند. این کارگاه نویسندگی خلاق با عنوان «فلسطینیهای در تبعید» در مؤسسۀ مطالعات فلسطین و با حمایت بنیاد قطان فلسطین و مشارکت صندوق پرنس کلاوس هلند برگزار شد.»
با خواندن کتاب یازده زندگی اطلاعات خوبی از تاریخچه، سبک زندگی، آداب و رسوم، عقاید متفاوت، مشکلات و تبعیضهای موجود برای آوارگان فلسطینی ساکن لبنان بدست میآورید. همچنین در بیان مفهوم وطن نیز نویسندگان تعریف و تفسیر متفاوتی را ارائه میدهند. اما در نهایت همگی آرزویی دارند برای بازگشت.
کتاب یازده زندگی به زبان عربی توسط خود راویان نوشته شده است. محمدعلی خالدی آن را به زبان انگلیسی و حبیب یوسفزاده به فارسی ترجمه کرده است و انتشارات سوره مهر آن را در 336 صفحه به چاپ رسانده است.
خواندن کتاب یازده زندگی برای علاقهمندان به موضوع فلسطین، لبنان، تبعید، مقاومت مفید خواهد بود.
6- جاده کالیفرنیا
جاده کالیفرنیا سفری متفاوت به لبنان است؛ دیدار با خانوادههای کمتر شناخته شدهی شهدای حزبالله، همچنین مصاحبه با فلسطینیهای ساکن اردوگاههای لبنان این سفرنامه را متمایز کرده و شناختی عمیقتر از جامعهی لبنان به ما میدهد. نقطهی اشتراک تمام گفتگوها مقاومت است و ایمان و امیدی قوی برای پیروزی. جادهی کالیفرنیا بدون هیچ مقدمه و پیشگفتاری به یکباره با روایت «بوی دم دیپورت» آغاز میشود و پس از آن انگیزهی نویسنده از رفتن به لبنان و آغاز سفر را روایت میکند.
پس از منتشر شدن اخبار طوفان الاقصی، توییت کاربران مجازی شروع شد برای پیوستن به فلسطینیها؛ که همت کنیم و به اصطلاح کار را جمع کنیم و تمام شود قلدری گندهلات منطقه. اولین توییت را پسر شهید همت زد و چراغ روشنی شد برای محمد علی جعفری و آغاز ماجرای سفری به لبنان، که ما حصل آن شد کتاب جاده کالیفرنیا، یکی از بهترین سفرنامههای لبنان.
لحن نویسندهی جاده کالیفرنیا خودمانی، شوخ و جذاب است و همین خودمانی بودن همراه با تفسیر و تحلیلهای شخصی و ابراز احساسات نویسنده، سفرنامهی لبنان او را متفاوت از سایر سفرنامهها کرده است. همراه با آنچه به صورت حضوری دیده و شنیده، از مطالب مهم و تاثیرگذار فضای مجازی نیز نام برده است.
این کتاب در 33 فصل کوتاه و 292 صفحه توسط انتشارات سوره مهر چاپ شده است.
خواندن کتاب جاده کالیفرنیا برای علاقهمندان به خواندن سفرنامه، روایتهای کوتاه و جذاب، مسائل فلسطین و لبنان، مقاومت و حزب الله، و مسائل منطقه جذاب خواهد بود.
7- در بازداشت حزبالله
چگونه لبنان و مردم آن در جنگها و بحرانها مقاومت کردهاند؟ شیعیان لبنانی چه وضعیتی بین سایر مذاهب لبنان دارند؟
نویسندهی کتاب در بازداشت حزبالله مثل نویسندهی کتاب عربیکا با شنیدن خبر شهادت سید حسن نصرالله بار سفر میبندد و به لبنان میرود. روایتها به صورت روزانه ثبت شده و بعضی از گفتگوها با زبان عربی بیان شده که ترجمه در پاورقی آمده است. در این کتاب نیز تلاش بر این است که چهرهی مقاومت متناسب با آنچه در لبنان موجود است شناسانده شود.
کتاب در بازداشت حزبالله نگاه دقیقی دارد به مظلومیت شیعیان در لبنان و وقایع اجتماعی و تاریخی لبنان را به صورت مستند ارائه میدهد. خواننده با نثر صمیمانهی کتاب همراه میشود و با تلاش شیعیان لبنانی برای حفظ هویت خود آشنا می شود. با خواندن کتاب در بازداشت حزب الله شناخت عمیقتری از زندگی مردم لبنان، به ویژه شیعیان پیدا میکنید و در برخی روایتها، نویسنده تاثیرات فرهنگی ایران بر لبنان را بیان میکند. نویسنده با تاکید بر ضرورت ثبت روایتها سعی نموده خاطرات و تجربیات کمتر شنیده شده از مردم لبنان را برای نسلهای آینده زنده نگه دارد.
«چشم دوختم به پارچهنوشتهای که گوشهاش توی باد میلرزید. «فکان الدنیا لمتکن و کان الاخره لمتزل». بهترین ترجمهای که دیدهام همان است که در کتاب سخنان حسینبنعلی از مدینه تا کربلا خواندهام. گویی دنیا هرگز نبوده است و گویی آخرت همیشه بوده است.»
کتاب در بازداشت حزبالله یکی از بهترین سفرنامههای لبنان است که محمدحسین عظیمی آن را نوشته و انتشارات سوره مهر در 383 صفحه به چاپ رسانده است.
خواندن این کتاب برای علاقهمندان به خواندن خاطرات و روایتهای مستند، سفرنامه، مسائل لبنان، جبهه مقاومت مفید و جذاب خواهد بود.
از مطالعه سفرنامههای لبنان غافل نشوید!
خاورمیانه منطقهای است که تحت تاثیر شرارتهای اسرائیل، همواره دچار تنش و بحران میشود. در مقابل این شرارتها، مسلمانان کشورهای مختلف با یکدیگر متحد شده و در قالب جبهه مقاومت به مقابله با قلدر منطقه پرداختهاند و هزینههای مالی و جانی فراوانی در این راه دادهاند.
مقاومت به عنوان تنها راه رهایی از شر مطلقی همچون اسرائیل تحت تاثیر انقلاب اسلامی ایجاد شد، جان گرفت و رشد کرد. اکنون با موفقیتهای بسیاری همچون پیروزی در جنگ 33 روزه، 55 روزه، عملیات شجاعانهی هفتم اکتبر، پیروزیهای پیدرپی، و شجاعت بیبدیل انصارالله یمن ارزش جبهه مقاومت بیش از پیش نمایان میشود.
لبنان یکی از کشورهایی است که با حضور حزبالله در مقابل اسرائیل پرقدرت ایستاده و ساختار آن از نظر اجتماعی، سیاسی و فرهنگی تحت تاثیر این ایستادگی و مقاومت شکل گرفته است. با خواندن کتابهای سفرنامه لبنان، با این ویژگیها و تاریخچهی آنها آشنا میشویم. این آشنایی منجر به افزایش آگاهی و به دستآوردن شناخت صحیح از دوست و دشمن مسلمی همچون اسرائیل میشود، شناختی که ما را در مقابل تبلیغات ناتمام دشمن ایمن میکند تا تحت تاثیر رسانهی دشمن جای ظالم و مظلوم در ذهنمان عوض نشود.
