مجموعه پنج جلدی میدان مدیریت ریز و درشت مدیریت اسلامی را در اندیشه حضرت آیتالله العظمی خامنهای (مد ظلهالعالی) واکاوی میکند. این مجموعه که به همت جمعی از فضلای محقق در حوزه مدیریت و مبانی انقلاب اسلامی در موسسه فرهنگی هنری راه فخرالائمه (ع) تهیه و تدوین شدهاست در مجلدات خود از اصول عمومی مدیریت، مدیریت فرهنگی، اقتصادی، قضایی و نظامی سخن میگوید.
کتاب اصول عمومی مدیریت با درآمدی بر ضرورت تشکیل حکومت اسلامی و تلاش ائمه و اهل بیت (ع) در تشکیل این مهم سخن میگوید. بر اساس این مقدمه ماهیت و کیفیت قوانین اسلام میرساند که برای تکوین یک دولت و برای ادارهی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جامعه اولا، احکام شرع حاوی قوانین و مقررات متنوعی است که یک نظام کلی اجتماعی را میسازد. ثانیا، با دقت در ماهیت و کیفیت احکام شرع درمییابیم که اجرای آنها مستلزم تشکیل حکومت است. این مقدمه در تمامی مجلدات این مجموعه ذکر شدهاست.
پس از این کتاب اصول عمومی مدیریت به تعریف سیاست اسلامی و حکومت اسلامی میپردازد. نقش مردم در حاکمیت اسلامی، تفاوت مردم سالاری دینی با دموکراسی غربی و دیگر کلیات در فصل دوم کتاب بررسی شدهاند. در مبانی مردم سالاری دینی مردم اصل قضایا و همه کاره هستند و باید دقت داشت اندیشه خدامحوری با اندیشه مردم محوری هیچ منافاتی ندارد. کتاب با مبانی مدیریت اسلامی، اهداف، سیاستها و جهتگیریهای آن کار را پی میگیرد و در دو فصل پایانی به موضوعاتی از قبیل وحدت در مدیریت، کادرسازی و تربیت نیرو، شایستهسالاری در گزینش، کشف و استفاده بهینه از ظرفیتها و استعدادهای بالقوه و ویژگیها و خصوصیات مدیران اسلامی میپردازد.
کتاب مدیریت اقتصادی از دریچهای دیگر ما را به عرصه میدان مدیریت میبرد. این نوشتار از معیارها و بایدها و نبایدهای اقتصاد اسلامی، اهداف اقتصاد اسلامی و اصول مدیریت اقتصادی، در تراز انقلاب اسلامی سخن میگوید. در کتاب مدیریت اقتصادی منطق اسلام در تولید ثروت، جایگاه و اهمیت اقتصاد در اسلام و لزوم مدیریت در اقتصاد از کلیات مطرح شده میباشند. نامگذاری سالهای متوالی با شعارهای اقتصادی نمایانگر اهمیت موضوع اقتصاد در دید رهبر انقلاب است. از این رو فصلهای سوم و چهارم کتاب در جهت تحقق اهداف اقتصادی نظام، به مساله کاهش تورم، افزایش ارزش پول ملی، کاهش وابستگی به دلار، التزام به دستورات دینی در اقتصاد، دانشبنیان کردن اقتصاد، درونزایی و بروننگری در اقتصاد، مدیریت منابع کشور، اصلاح نظام بانکی کشور و راهکارهای عملی دیگری پرداختهاند.
با توجه به اینکه مقوله فرهنگ از مهمترین دغدغههای معظمله بوده و هست، فصلهای آغازین کتاب مدیریت فرهنگی با دقت و وسواس بیشتری به تعریف فرهنگ اسلامی، تعریف کار فرهنگی، ضرورت سرمایهگذاری در بخش فرهنگ، مردمی بودن فرهنگ و اهداف مدیریت فرهنگی همت گماردهاند. با توجه به اینکه کشور ما مدتهاست مورد تهاجم فرهنگی قرار گرفته است نیاز به استقلال فرهنگی و صیانت از آن بیش از پیش احساس میشود. از این رو فصل سوم کتاب تحت عنوان اصول مدیریت فرهنگی به تامین امنیت فرهنگی، ترویج وحدت ملی و انسجام اسلامی، ترویج و تعمیق شاخصههای انقلابیگری، حضور جدی و همگانی در جهاد تبیین و تلاش برای محوریت قرآن و اهل بیت (ع) در زندگی مردم روی آوردهاست.
با توجه به اینکه نیاز قطعی یک حکومت بهرهمندی از قدرت نظامی است، در کتاب مدیریت نظامی، جایگاه نیروهای مسلح در نظام اسلامی به تفصیل بیان میشود. دفاع از مستضعفان، جبهه مقاومت و آرمان فلسطین در کنار خودکفایی، استقلال نظامی و رسیدن به قدرت بازدارنده نظامی به عنوان اهداف مدیریت نظامی مطرح میشوند. کتاب اصل مهم اتکا به درون در عوض التماس به بیرون را اصلی اساسی در خودکفایی نیروهای مسلح بیان میکند تا جایی که در بخشی از کتاب چنین میخوانیم:
« کاری کنید که در تهیه ابزارهایی که در درون نیروهای مسلح به آنها احتیاج دارید، در بیرون این مرزها به کسی محتاج نباشید؛ نیتتان این باشد.»
اصول مدیریت نظامی کاربردیترین و مهمترین فصل کتاب است. این فصل با پایبندی به حدود الهی آغاز میشود و این نقطه تمایز اصول نظامی اسلامی با اصول نظامی سایر مکتبها و کشورهاست. پس از این دفاع از انقلاب اسلامی به عنوان اصلیترین وظیفه نیروهای مسلح برشمره میشود. مقام معظم رهبری با ارائه راهکارهای متنوع نیروهای مسلح را به ایجاد پیوند مستحکم با مردم و ایجاد پیوند قلبی میان فرمانده و نیروها توصیه میکنند. صفحات پایانی کتاب به موضوعاتی از قبیل نمایش عزت و اقتدار نظامی در جامعه، حفظ یکپارچگی میان ارگانهای نظامی و اشراف اطلاعاتی و ضد اطلاعاتی اختصاص دارد.
کتاب مدیریت قضائی به بیان اصول اختصاصی مدیریت قضائی میپردازد. جایگاه و اهمیت دستگاه قضا، ملاک و معیار سلامت و فساد در جامعه و جایگاه قاضی در قضاوت سر فصل مطالب این بخش را تشکیل میدهند. انقلاب یک تحول در دستگاه قضا ایجاد کرد. اکنون نیز نیازمند به تحول هستیم. اما تحول در دستگاه قضا به معنی چشمپوشی از احکام و دستورات اسلام نیست. بلکه دستورات اسلام اصل است. تحول این است که برای رسیدن هر چه بهتر به این دستورات روشهایی نو ابداع شود. این واژهها لزوم تحولگرایی در قوه قضائیه را از منظر مقام معظم رهبری بیان میکنند. فصل دوم کتاب مدیریت قضائی، به اهداف مدیریت قضائی اختصاص دارد و سه آرمان اقامه قسط و عدل در جامعه، تبدیل شدن به نقطه امید مظلومان و سلامت و کارآمدی دستگاه قضا، با برنامهای عملی پیگیری میشوند. و اما فصل سوم کتاب مدیریت قضائی. پر و پیمانترین فصل کتاب اندیشه معظم له در پیشگیری از وقوع جرم، برخورد قاطعانه با مفاسد، به ویژه مفاسد اقتصادی، قاطعیت و صلابت در قضاوت، جلب اعتماد مردم، احقاق حقوق عامه، حضور فعال در عرصههای بینالمللی و . . . را بیان میکند.
بنا به سیره ائمه (ع) تشکیل حکومت اسلامی امری قطعی است. اما تشکیل حکومت اسلامی ابتدای امر است. پیشرفت آن نیازمند بهرهمندی از مدیرانی است که بر مبانی اسلام مدیریت کنند. مجموعه میدان مدیریت نسخه عملی تربیت مدیران اسلامی است.
قطعا تمامی افرادی که به نوعی جایگاهی مدیریتی در این نظام دارند مخاطب اولیه کتاب هستند. اما از پدری که به نوعی مدیریت اقتصادی خانواده را بر عهده دارد و از مادری که مدیریت خانه را بر عهده دارد تا مدیری که یک باشگاه ورزشی را مدیریت میکند، تا تک تک کارمندان یک شرکت یا سازمان میتوانند از تمام واژههای این کتاب هدیهای برچینند.
ما باید کاری کنیم که کالای ایرانی به عنوان یک کالای محکم مطلوب، زیبا همراه با سلیقه و بادوام در ذهن مصرف کننده ی ایرانی و غیر ایرانی باقی بماند. این باید همت مجموعه ی کارآفرینی و کارگری و متصدیان این امر باشد. البته این کار پیش نیازهایی دارد. ممکن است آموزش مهارتهای لازم دوره های ایجاد مهارت لازم باشد که اینها کار دستگاه های دولتی و امثال دولتی است لیکن باید هدف این باشد. کارگر ایرانی آنجایی که ذوق خود را به کار میبرد، سلیقه ی خود را به کار میبرد و سرپنجه ی ماهر خود را به کار میبرد کار جالب و تماشایی از آب در می آید.
نظرات