آیت الله مجتبی تهرانی از دهه شصت تا سال 1391 به تربیت و تادیب عموم مومنین پرداختند و جلسات درس اخلاق ایشان همواره یکی از محبوبترین جلسات دینی در تهران بوده است. حال پس از رحلت این عالم ربانی مباحث این سی سال در حال تدوین به شکل کتاب است تا خیل عظیمتری از مشتاقان تربیت الهی بتوانند از مباحث استاد استفاده نمایند. یکی از مجموعههایی که تاکنون منتشر گردیده مجموعه اخلاق ربانی است که خود چندین زیرمجموعه دارد. در هر زیرمجموعه یکی از رئوس گمراهی و هلاکت انسان محور قرار گرفته و استاد پیرامون آن در جلسات متعدد صحبت کردهاند و براساس آیات و روایات به شناساندن آن و شیوه درمانش پرداختهاند. از جمله مباحث اخلاق ربانی مجموعه تادیب غضب است که خود در شش جلد منتشر گردیده است.
در کتاب «نفس و اوصاف آن» استاد معظم به سراغ تعدادی دیگر از 21 رذیله اخلاقی رفتهاند که ریشه در قوه غضب دارند. همانطور که استاد در تمامی مباحث خود ذکر نمودهاند قوههای چهارگانه انسان سه مرتبه دارند که در دو وجه آن انسان دچار خسران میگردد ولی در یک مورد موجبات فلاح و سعادت خود را فراهم میسازد. به عنوان مثال در همین موضوع مطرح که قوه غضبیه است انسان اگر در حالت افراط یا تفریط قرار بگیرد دچار رذائل اخلاقی متعدد میشود اما اگر همین بحث را در حالت اعتدال نگه دارد به یک فضیلت اخلاقی متصف گردیده است. از جمله مباحث مهمی که ریشه در بحث غضب دارد کبر و صغر نفس است که اول به عنوان یک فضیلت و دومی به عنوان یک رذیله اخلاقی حساب میگردد. از دیگر موضوعاتی که در این کتاب به آنها پرداخته میشود عبارتاند از: خودسازی، سوءظن، خشم، حلم. در نظر داشته باشید که دو مفهوم غضب و خشم رابطه عام و خاص مطلق دارند و معنای خشم به شکل جزء المعنا به غضب اشاره دارد و تنها یکی از ثمرات غضب دانسته میشود. اما حلم به تنهایی قادر است در برابر بسیاری از مشکلاتی که از غضب ناشی میشوند بایستد و انسان را به کمالات بالای معنوی برساند.
در ادامه برشی از این کتاب را میخوانید:
معنای تأنی این است که بعد از آنکه توقف کرد و مطلب روشن شد آنگاه که میخواهد وارد عمل شود و عمل را انجام دهد، آن را با آرامش انجام دهد. جزء جزء عمل را با آرامش خاطر انجام دهد تا صحیح عمل شود. این برای صحت عمل است. عجولانه نباشد چون خراب میشود چه بسا گاهی به عمل میرسد اما چون آن را عجولانه انجام میدهد خراب میشود و دو مرتبه باید از سر بگیرد. به این حالت، «تأنی» میگویند که این هم نشان دهنده بزرگی روح و از نتایج کبر نفس است.
نظرات