آیتالله مجتبی تهرانی در زمینه عملی مقید بود که بر طبق سنت پیغمبر ﷺ عمل کند و هیچ سخنی را بر زبان نیاورد مگر آنکه خود به آن عامل و پایبند باشد. ایشان یک بار عمل کردن را برای تأثیرگذار بودن سخن کافی نمیدانستند و میفرمودند: «اگر انسان مکرر در مکرر به آنچه میگوید عمل نکند حرفهایش تأثیر ندارد. لذا میتوان مجموعه مباحث ایشان که در حقیقت یک دوره کامل و عمومی از دستورالعملهای اخلاقی و عرفانی است را شیوه نامۀ عملی یا سبک زندگی معظم له دانست. ایشان همچون استادش و دیگر عالمان صالح و مصلح بر این اعتقاد بود که این دستورات الهی باید در تمام جامعه اسلامی اجرا شود؛ چرا که راه سعادت مسلمین پیروی کامل از مجموعه دین است و این دستورات هیچگاه کهنه نشده و برای همیشه قابل اجرا است. سیستمهای تربیتی باید بر چنین روشی به انسان سازی اقدام کنند؛ نه آنکه نیم خوردههای متعفن مادی گرایان و یا محصولات تجربی از رده خارج شده برخی دنیاداران را الگوی کار تربیتی، پرورشی و آموزشی در جامعه اسلامی قرار داد. مجموعه حاضر در حقیقت استخوان بندی روش کامل تربیتی و اصول متقن پرورش دینی است که با تئوری پردازیهای کاربردی ایشان در این زمینه همراه بوده و فضای وسیعی را برای محققان انسانی و طالبان تولید علم دینی در این زمینه باز میکند. این نظریات ناب اسلامی میتواند به عنوان اصول تأدیب و تربیت اسلامی معرفی شده و گام مؤثری در تولید علوم اسلامی انسانی تلقی گردد و چراغ راهنمایی برای جویندگان حقیقت و فعالان در این مسیر متعالی باشد.
اولین جلد از مجموعه ادب الهی با عنوان «تأدیب نفس» پیش روی شما است.عنوان «تأدیب نفس» نیز کاملاً مطابق با اصطلاحات علمی نیست؛ چرا که نفس به معنا الأعم، عامتر از مباحثی است که در کتاب مطرح شده و نفس به معنا الأخص نیز خاصتر از موضوع کتاب است؛ لذا میتوان این طور توجیه نمود که نفس در اینجا به معنای عام است که هم شامل معنای اخص بوده و هم شامل قلب، عقل و جوارح نیز میشود.
دومین اثر این مجموعه برآمده از مباحثی با عنوان «مبانی تربیت» است. که مجموعه اصول نظری و عملی خودسازی و دیگر سازی، در آن گرد آمده است. با توجه به اینکه هرکس به هر اندازهای که ساخته شده است، وظیفه دارد دیگر سازی کند، شناخت این مبانی برای تربیت در ابعاد و محیطهای مختلف ضروری است.
ایشان در کتاب سوم امور تربیتی را به ترتیب در چهار حوزۀ «خانواده، مراکز آموزشی، محیطهای رفاقت و دوستی و محل کار و اشتغال» مورد بررسی قرار دادهاند و همانند دیگر موارد نگذاشتهاند که نکتهای از نگاه موشکافانه مغفول بماند.
چهارمین عنوان از مجموعه ادب الهی است که با عنوان «حیا موهبتی الهی» در اختیار علاقه مندان به معارف اسلامی قرار میگیرد.حیا به عنوان اصل در مسائل تربیتی مطرح میشود. فلذا در همه محیطهای زندگی رعایت مسئله حیا موجب تعالی فردی و اجتماعی خواهد شد.
مباحث جلد پنجم به تبیین وظایفی اختصاص دارد که مربیان باید پیش از تصدی امر تعلیم و تربیت، راجع به خود انجام دهند.جان کلام آن جان جانان این است که مربی باید ابتدا خود را تربیت کرده باشد؛ وگرنه تلاش او برای تربیت دیگران نه تنها به ثمر نمینشیند که گاهی نتایج زیانباری هم خواهد داشت.
نظرات