کتاب فانوسی که افسانه نبود اثر تحسین‌شده‌ی حمید حسام، روایتی دقیق و دلنشین از زندگی و شهادت سردار شهید حسن ترک است. این کتاب که توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده، نتیجه هفت سال تحقیق، مصاحبه با ۸۵ نفر از نزدیکان و همرزمان شهید و استفاده از یادداشت‌ها و خاطرات دست‌نویس اوست.
حمید حسام با قلمی صمیمی و روان، شخصیتی را پیش روی ما می‌آورد که هم در میدان نبرد شجاع و مبتکر بود و هم در خلوت خود، عارفی عاشق.

شهید حسن ترک که به «عارف لشکر» معروف بود، در طول دفاع مقدس مسئولیت‌های مهمی برعهده داشت؛ از فرماندهی گردان کمیل در لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله (صلوات‌الله‌علیه) تا مسئولیت طرح و عملیات لشکر ۳۲ انصارالحسین (علیه‌السلام). او در عملیات‌های بزرگی چون فتح‌المبین، والفجر مقدماتی، والفجرهای ۱، ۲، ۴ و ۵ حضور داشت و در نهایت در اسفند ۱۳۶۴ در عملیات والفجر ۸ و در منطقه فاو به شهادت رسید.

کتاب فانوسی که افسانه نبود تنها یک زندگی‌نامه‌ی سرد و بی‌روح نیست؛ حسام به زیبایی توانسته ابعاد مختلف زندگی شهید را از کودکی در محله‌های همدان تا حضور در جبهه‌های نبرد و لحظات ناب عرفانی او بازگو کند. روایت‌ها آنقدر زنده و واقعی است که مخاطب حس می‌کند همراه با شهید ترک در خط مقدم حضور دارد، گلوله‌ها را می‌شنود و عطر شهادت را استشمام می‌کند.
این کتاب همچنین نشان می‌دهد که شهید ترک فقط یک فرمانده نظامی نبود، بلکه انسانی تربیت‌یافته و الهی بود که قرآن و سیره اهل‌بیت (علیهم‌السلام) را به عمل تبدیل کرده بود.

چهره‌هایی چون شهید حاج حسین همدانی، علی چیت‌سازیان و علی خوش‌لفظ، همگی از شهید ترک به عنوان نمونه‌ای کامل از ایمان و اخلاص یاد کرده‌اند. حتی وصیت حاج حسین همدانی برای دفن در کنار حسن ترک، جایگاه معنوی این شهید بزرگوار را نشان می‌دهد.

کتاب فانوسی که افسانه نبود را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

علاقه‌مندان به ادبیات دفاع مقدس، تاریخ شفاهی جنگ، پژوهشگران تاریخ معاصر ایران و هرکسی که به دنبال الگویی واقعی از اخلاص، شجاعت و عرفان عملی است، حتماً باید این کتاب را بخوانند.

در برشی از کتاب فانوسی که افسانه نبود می‌خوانیم:

طی این سه شبانه روز بعثی ها در پوشش جهنمی از آتش مستقیم و منحنی یازده مرتبه پاتک کرده اند تانک‌های پیش قراولشان دو بار به سینه خاکریز هشت متری ما چسبیده اند اما تانک‌ها سوخته و انبوهی از جنازه کماندوها روی جاده مانده اند. تانک‌های بعدی راهی ندارند جز اینکه از روی جنازه کماندوها عبور کنند و تانک سوخته را هل بدهند توی با تلاق تا راه مسدود باز شود و عملیات انتحاری کنند. گویا این جاده باریک و سرنوشت ساز تنگه احد دیگری است و سرنوشت جنگ به دستاورد عملیات والفجر ۸ در شبه جزیره فاو گره خورده و تمام توان جمهوری اسلامی به حفظ این جبهه هشت متری خلاصه شده است.

ساعتی پیش، دوست طلبه‌ام، حمید ملکی خودش را به خط رساند. نمی دانست دو تا از برادرانش اینجا شهید شده اند. به شوخی پرسید: حسن، چه خبر است؟! همه را شهید کردی خانه آباد!» رمق حتی حرف زدن نداشتم گفتم در بهشت باز شده و دارم بچه ها را یکی یکی می فرستم تو.»