در اعماق ذهن همۀ ما نوارهای ویدیوییِ کهنهای پیدا میشود که در یک جعبۀ خاکخورده پنهان شدهاند؛ روی این جعبه هم با ماژیک قرمز نوشته: «هشدار! حاوی افسوسهای خطرناک!». این احساس عمیق، جرقّهایست که از برخورد دو سیم برق فشارقوی به وجود میآید که نام یکی از آنها «باید» است و نام دیگری «نمیتوانم!». از تلاقی این دو نیرو و رسوب این انرژیها در اعماق وجود ماست که حسرتها شکل میگیرند و رفتهرفته، تصویر ما از خودمان را مخدوش میکنند.
اما همین افسوس یکی از کلیدواژههای اصلی کتاب «خلق رفتارهای ماندگار» است؛ کتابی که به موازات تشویق برای افسوس نخوردن، ما را به سُست کردن بنیان عادتهای مخرّبمان دعوت میکند. روانشناسی اساس شکلگیری این کتاب است و در آن با متنی روان، روایتهایی داستانگونه و اطلاعات جالبی همراه میشویم که همگی در خدمت به یک هدف درکنار هم قرار گرفتهاند. نویسندۀ این کتاب بر روی انگیزهها و محرّکهایی تمرکز کرده که در ناخودآگاه ما ریشه گرفتهاند. این احساسات منفی برای جبران شکستها و کمبودها، به نوعی ما را اسیر رفتارهایی آسیبزا کردهاند. هرچقدر هم که تغییر دادن عادتهای منفی و خلق رفتارهای ماندگار مثبت غیرممکن به نظر بیاید، وقتی که احساس کنیم آمادهایم یعنی میخواهیم باورهایمان را تغییر بدهیم.
«مارشال گلدسمیث» تأکید میکند که این یک انتخاب است؛ تصمیمی که اگر بخواهیم اجراییاش کنیم، کتاب او میتواند در چهار بخش اصلی کمکدست ما باشد. فصل اول بر روی تأثیرات محیط و شیوۀ عملکرد انگیزههای روانی بحث میکند، فصل دوم به برنامهریزی، تلاش و پشتکار برای افتادن روی غلتک تغییر میپردازد، فصل سوم دربارۀ کشف انگیزهها، واکاوی اهداف ما و ساماندهی به عادتها و برنامههاست؛ در فصل چهارم نیز به شکل ویژه در اهمیّت رهایی و آزادی از چنگال افسوسها دقیق میشویم.
در ادامه برشی از این کتاب را میخوانیم:
«من در کار مربیگریام فقط مشتی «حرکت جادویی» دارم.
معذرتخواهی حرکتی جادویی است. فقط سنگدلترین افراد نمیتوانند فردی را که به اشتباهش معترف است ببخشند. عذرخواهی محلّ آغاز تغییر رفتار است. درخواست کمک نیز حرکتی جادویی است. افراد اندکی درخواست صمیمانۀ شما برای کمک را رد خواهند کرد. کمکطلبی فرآیند تغییر را تداوم میبخشد و حرکت روبهجلوی آن را حفظ میکند. خوشبینی -نه فقط احساس آن در درون، بلکه نمایش آن در بیرون- هم حرکتی جادویی است. مردم به طور طبیعی به شخص خاطرجمعی که معتقد است همهچیز درست خواهد شد میگروند. آنان دوست دارند تحت راهنمایی این قبیل افراد قرار بگیرند. آنها برای موفق شدن این فرد ساعتهای اضافی کار خواهند کرد.
خوشبینی تقریباً فرآیند تغییر را طبق مراد پیش میبرد. آنچه به این حرکات خصلت جادویی میبخشد، اثربخشی آنها در برانگیختن رفتار مؤدبانه در سایر مردم و آسان بودن اجرای آنهاست. در این فصل حرکت جادویی چهارمی را معرفی میکنم: طرح پرسشهای فعّال. انجام دادن این کار نیز مانند معذرتخواهی یا کمکطلبی، آسان است. ولی سازوکار برانگیزندگی آن متفاوت است. هدف این حرکت تغییر دادن رفتار خودمان است، نه رفتار دیگران. ولی این از جادویی بودنش نمیکاهد. عمل پرسش از خود -که خیلی ساده و همراه با سوءتفاهم است و خیلی هم به ندرت ادامه مییابد- همهچیز را تغییر میدهد.»
نظرات