جشن تولّد یکی از مراسمهای زیبای زندگیست که خصوصاً در کودکان تأثیر بیشتری دارد. این جشنها میتواند ارتباطات اجتماعی کودک را تقویت کرده و احساس صمیمیت را در آنها رشد دهد. اما از سمت دیگر، تهاجم فرهنگی و رسوخ سبکهای غربی به کشورمان باعث شده این جشنها مثل بسیاری از زمینههای دیگر هویّت خود را از دست بدهند. کتاب حاضر حاصل مصاحبهای جامع با مادران ایرانیست تا به الگویی مطابق با سنّتهای ایرانی و اسلامی برسیم.
کتاب «تولّدت مبارک» اثریست که در ظاهر شاید آن را به نوعی داستانی بدانیم و قطعاً برای سرگرمی مناسب است، اما هدف اصلی آن یک تحلیل اجتماعیست که هنجارهای رایج در فرهنگ ما را زنده کند و با نقد رفتارهای وارداتی غربی، آگاهی نسل جوان را از فضای اطراف خود بالا ببرد. مؤلفان این کتاب برای تهیۀ آن با سیصد زن ایرانی مصاحبه کردهاند؛ زنانی که بخش زیادی از آنها را مادران شهدای دفاع مقدس و مدافعین حرم تشکیل میدهند و به همین دلیل، پشتوانۀ اعتقادی محکمی دارد. بخش اول این کتاب مجموعهای از داستانهاییست که از زبان مادران میشنویم و هر داستان، هویّتی مستقل دارد. مفاهیمی مانند برنامهریزی جشن باتوجه به اقتضائات کودکان و نوجوانان، حفظ نگاه انتقادی به فرهنگهای بومی یا غیربومی، توجه روابط انسانی-اسلامی و بسیاری موضوعات دیگر، همه از دل این داستانها برمیآیند. در بخش دوم نیز «راضیه جمالی نژاد» و «نازنین صابری بهداد» به گردآوری و ارائۀ ایدههایی مناسب برای جایگزینی فرهنگهای بیگانه میپردازند.
در ادامه برشی از این کتاب را میخوانیم:
«هر یک از ما دستکم یک بار در جشن تولد شرکت کردهایم یا به کسی هدیۀ تولد دادهایم یا پیام تبریک تولد دریافت کردهایم یا با اصرار کودکمان برای جشن تولد گرفتن مواجه شدهایم یا... از کنار جشن تولد نمیشود به سادگی گذشت، چون درحال تبدیل شدن به یکی از مناسک زندگی انسانهاست و گرچه در فرهنگ ما سابقۀ چندانی ندارد، در اقشار گوناگون مردم با فرهنگها و سطوح اقتصادی مختلف درحال گسترش است. جشن تولد به موضوع شادی در جامعه گره خورده است و از عواطف بینفردی و اجتماعی تأثیر میپذیرد و بر آنها اثر میگذارد. سالگرد تولد فرصتی برای صلۀ رحم، شاد کردن دیگران، هدیه دادن و ابراز محبت کردن، تأمل در گذر عمر و برنامهریزی برای فرصتهای پیش روست؛ از این رو نمیشود به آن فکر نکرد.
این تأمل وقتی اهمیّت دوچندان مییابد که پس از بررسی جشن تولدهای معمول، میبینیم سالگرد تولدی که چنین فرصتهایی را میتواند فراهم آورد، دستخوش مسائلی میشود که تهدیدآفریناند. برای نمونه چرخش جشن تولد به سمت پدیدهای اقتصادی و تبدیل شدن به کالا، موضوعی تأملبرانگیز است؛ زیرا زنجیرۀ تولید و توزیع و بهخصوص مصرف آن، پیامدهای روانی و اجتماعی و حتی زیباییشناختی درخور توجهی دارد. جشن تولد حتی در غرب -به عنوان مبدأ این فرهنگ- گاه بهدور از مناسک دستوپاگیر، مانند تم تولد در تزیینات و تجمّلات- با نگاهی خلاقانه و منعطف برگزار میشود. متأسفانه در فرهنگ ما آنقدر این حواشی در جشن تولد افزایش یافته است که ابعاد فرصتساز آن کمرنگ شدهاند.»
نظرات