موضوع اصلی این کتاب همان طور که از عنوان آن بر می آید تحقیق در معنای حقیقی توسعه است که این امر مبتنی بر مبانی معرفتی و تاریخی تمدن غرب مورد توجه قرار گرفته است. دغدغه مکتبی و اسلامی شهید آوینی و همچنین توجه جدی و فهم متعالی ایشان از آرمان های انقلاب اسلامی در کنار درک عمیق و همه جانبه ایشان از تمدن غربی و اهداف و مقاصد و تاریخ معرفتی آن باعث شده است که این کتاب مجموعه ای کم نظیر از نظریات بدیع و جالب توجه ایشان و همفکرانشان را در بر داشته باشد.