کتاب زنان زندانی، اثری روشنگرانه از اندیشکده آرمان، گامی بلند در مسیر فهم عمیق و جامع یکی از تلخترین واقعیتهای جوامع بشری، یعنی خشونت و تبعیض سیستماتیک علیه زنان، به شمار میرود. این پژوهش طاقتفرسا که حاصل سالها تلاش بیوقفه و کنکاش در بیش از بیست هزار منبع علمی معتبر است، نه صرفاً یک گزارش آماری، بلکه روایتی تکاندهنده و تحلیلی دقیق از وضعیت زنانی است که در بسترهای گوناگون خشونت، از آسیبهای جسمی و روانی گرفته تا تبعیضهای ساختاری و فرهنگی، اسیر گشتهاند.
نویسندگان این اثر ارزشمند، با رویکردی چندوجهی و با بهرهگیری از دانش جامعهشناسی، روانشناسی، حقوق و علوم سیاسی، به واکاوی علل ریشهای و پیامدهای ویرانگر خشونت علیه زنان میپردازند. آنها با زبانی شیوا و استدلالی قوی، نشان میدهند که چگونه عواملی همچون ناآگاهیهای فرهنگی، فقر، سیاستهای تبعیضآمیز و ساختارهای قدرت نابرابر، زمینه را برای اعمال انواع خشونت علیه زنان فراهم میآورند.
آنچه «زنان زندانی» را از سایر آثار مشابه متمایز میسازد، نگاه جامع و فراگیر آن به مفهوم «زندان» است. نویسندگان به مخاطب یادآور میشوند که زندان تنها محدود به دیوارهای سنگی و میلههای آهنین نیست، بلکه میلیونها زن در سراسر جهان در زندانهای نامرئی و خفقانآورِ تحقیر، فشارهای روحی و روانی مستمر، تبعیضهای آشکار و پنهان در عرصههای مختلف زندگی فردی و اجتماعی، و محدودیتهای ناشی از کلیشههای جنسیتی اسیرند. این اثر به خوبی نشان میدهد که رهایی از این زنجیرهای نامرئی، نیازمند درک عمیق ساختارهای قدرت، تغییر نگرشهای فرهنگی و اتخاذ سیاستهای حمایتی و توانمندسازی است.
این کتاب ارزشمند در نه فصل به بررسی دقیق و چندلایه موضوع خشونت علیه زنان میپردازد. در نخستین گام، با ترسیم وضعیت زنانی که در معرض قاچاق انسان، بردهداری جنسی و نابرابریهای اقتصادی قرار دارند، تصویری تکاندهنده از آسیبپذیرترین زنان جهان ارائه میدهد. سپس، با استناد به آمارهای موثق و تکاندهنده، به بررسی گستردگی و شدت آزار و اذیت و خشونت جنسی علیه زنان در سطح جهانی میپردازد و پرسش بنیادین چرایی این فاجعه را پیش روی مخاطب قرار میدهد.
در ادامه، با بهرهگیری از نظریههای جامعهشناسی و روانشناسی، مفهوم شیءانگاری جنسی و نقش آن در زمینهسازی برای خشونت علیه زنان مورد واکاوی قرار میگیرد. نویسندگان نشان میدهند که چگونه تقلیل دادن زنان به ابزار جنسی، زمینه را برای اعمال انواع خشونت علیه آنان فراهم میآورد. نقش رسانهها به عنوان یکی از عوامل مؤثر در ترویج شیءانگاری و جنسیسازی زنان نیز به دقت مورد بررسی قرار میگیرد و آمارهای شگفتانگیزی در این زمینه ارائه میشود.
کتاب همچنین به بررسی تجلی شیءانگاری در روابط بینفردی و محیطهای مختلف اجتماعی، سیاسی و دانشگاهی میپردازد و نمونههای دردناکی از آزار و اذیت و خشونت جنسی را در این فضاها به تصویر میکشد. پدیده خودشیءانگاری و پیامدهای مخرب آن بر سلامت جسمی و روانی زنان نیز به طور مفصل مورد بحث و تحلیل قرار میگیرد. در نهایت، با نگاهی انتقادی به استفاده از لوازم آرایشی و تأثیرات آن بر زنان، به بررسی خطرات پنهان و باورهای نادرست رایج در این زمینه پرداخته میشود.
بخش پایانی کتاب به ارائه راهکارهای علمی و مبتنی بر شواهد برای مقابله با شیءانگاری و خشونت علیه زنان اختصاص یافته است. با بهرهگیری از یافتههای علوم اعصاب و فناوریهای نوین، راهکارهای عملی و مؤثری برای تغییر نگرشها و رفتارهای خشونتآمیز ارائه میشود. همچنین، نقش نوع پوشش در نحوه درک و قضاوت دیگران نسبت به زنان مورد بررسی قرار میگیرد و با استناد به یافتههای علوم اعصاب، ریشههای علمی خشونت علیه زنان تبیین میگردد.
«زنان زندانی»، فراتر از یک اثر پژوهشی، یک فریاد آگاهیبخش و دعوتی صریح به اندیشیدن، تغییر و اقدام است. این کتاب نه تنها دیدگاه مخاطب را نسبت به مسائل زنان دگرگون میسازد، بلکه او را برای برداشتن گامهای عملی در جهت ساختن جهانی عادلانهتر و امنتر برای همه زنان توانمند میسازد. با مطالعه این اثر ارزشمند، به جمع کسانی بپیوندید که برای شکستن زنجیرهای نامرئی خشونت و تبعیض علیه زنان، آگاهانه تلاش میکنند.
کتاب «زنان زندانی» به دانشجویان و پژوهشگران حوزه مطالعات زنان و علوم اجتماعی، فعالان حقوق زنان و کنشگران اجتماعی، و همچنین سیاستگذاران و عموم افرادی که دغدغه فهم عمیقتر مسائل زنان و مبارزه با خشونت و تبعیض را دارند، پیشنهاد میشود. این اثر با ارائه تحلیلی جامع و مستند، دیدگاههای جدیدی را برای درک و حل این چالش مهم اجتماعی فراروی مخاطبان قرار میدهد.
در این فصل میخواهیم نقش لباس را در میزان آزار و اذیت زنان و خشونت علیه آنها در روابط بین فردی و زندگی روزمره بیان کنیم و ببینیم لباس چه نقشی در آن بازی می کند. به بیان دیگر میخواهیم این مسئله را بررسی کنیم که لباس چه نقشی در برداشت دیگران از زنانی دارد که مورد آزار و اذیت و تعرض و خشونت قرار گرفته اند.
لباسها بخشی از ابزاری اند که هویت فرد را برای دنیای بیرون بیان میکنند و به صورت مستقیم و آشکار او را به گروههای بزرگتر پیوند میدهند از آنجا که لباس میتواند بر بازنمود نقش و ویژگیها تأثیر بگذارد نحوه لباس پوشیدن نیز باید در بافت برداشت اجتماعی از آن بررسی شود؛ یعنی هنگامی که دیگران به لباسهای خاصی نگاه می کنند، دقیقاً چه چیزی میبینند؟ (۸۱۴] به عبارت دیگر طرز لباس پوشیدن ابزاری قوی برای شناسایی فرد مقابل است.
همان طور که در ابتدای این فصل اشاره کردیم گروهی از پژوهشگران و دانشگاهیان کیم جانسون، جئونگ - جو یو مینجئونگ کیم و شارون لنون، ۹۳ پژوهش را که از سال ۱۹۵۵ تا ۲۰۰۴ منتشر شده بود تحلیل محتوایی کردند پژوهشگران این ۹۳ پژوهش تأثیرات لباس بر رفتار دیگران را بررسی کرده بودند اغلب این پژوهشها بیش از ۸۵ درصد) نشان دادند که لباس تأثیر چشمگیری بر رفتار مشاهده گران گذاشته است. رفتارهایی که به این شکل تحت تأثیر قرار گرفته بودند شامل کمک کردن اطاعت کردن تجاوز به حریم شخصی افشاگری و پرخاش میشدند.
نظرات