کتاب بایدها و نبایدها در منظومه فکری شهید بهشتی جریان دارد تا مساله امر به معروف و نهی از منکر را از دیدگاه قرآن واکاوی کند. این اثر که برگرفته از آخرین جلسات درس گفتارهای مکتب قرآن در سال 1354 است به تفسیر و توضیح آیات 102 تا 110 سوره آل عمران پرداخته است. کج‌فهمی‌ها از مساله امر به معروف و نهی از منکر و اجرای نادرست این فریضه واجب سبب بی‌عدالتی‌های بسیاری نسبت به این فریضه شده است. کتاب حاضر سعی نموده تا این کج‌روی‌ها را بزداید تا این مهم احیا گردد.

انسان موجودی انتخاب‌گر زاده شده و انتخاب‌گر زندگی می‌کند. وجه تمایز و برتری انسان بر سایر موجودات هم همین قدرت انتخاب است. در نظام ارزشی اسلام این قدرت نباید هرگز سلب شود و این خود طرح کلی جامعه اسلامی و چهارچوب اعمال قدرت حکومت اسلامی را مشخص می‌سازد. اما مگر امر به معروف و نهی از منکر تهدید کننده اختیار انسان نیست؟

در پاسخ باید گفت که انسان اسلام نه زیر ضربات تبلیغات شهوت‌انگیز، ... و نه زیر ضربات کشنده فقر و ناداری و ضربات مهلک اقتصادی انتخاب‌گری‌اش را از دست می‌دهد و اینجاست که نقش این فریضه آشکار می‌شود. از منظر کتاب واداشتن به پسندیده، بدون تحمیل، و بازداشتن از ناپسند، بدون تجسس و تفحص غیراخلاقی، ضامن بقای سلامت جامعه است و این همان مفهومی است که در فرهنگ امروز بشر، در مبارزه با مفاسد و روابط قدرت، با عنوان نقد اجتماعی شناخته می‌شود. کتاب با دامنه امر به معروف و نهی از منکر ادامه می‌یابد و مراتب شناخت معروف و منکر، دعوت عملی، قلبی و زبانی، انواع واجب و نوع وجوب امر به معروف و نهی از منکر، جلوگیری از علنی شدن فسق، نقش نماز در پیراستن روح و ... از دیگر مباحث مطرح شده در کتاب هستند.

چرا باید کتاب بایدها و نبایدها را مطالعه کنیم؟

زیرا پیامبر گرامی اسلام می‌فرمایند: « ألا کُلُّکُم راعٍ و کُلُّکُم مَسؤولٌ عَن رَعِیَّتِه؛ بدانید که همه شما مسئولید و همه شما نسبت به زیردستانتان بازخواست مى شوید.»

کتاب بایدها و نباید را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

با توجه به فروگذاری فریضه واجب امر به معروف و نهی از منکر کتاب حاضر به عموم مردم جامعه توصیه می‌شود.

برشی از کتاب:

در سوره لقمان آیه هفده می‌بینیم لقمان ضمن سفارش‌های سازنده‌ای که به فرزندش می‌کند این طور می‌گوید: «یا بنی اقم الصلوة وأمر بالمعروف وانه عن المنکر واصبر على ما أصابک، إن ذلک من عزم الأمور؛ ای پسرک من ای فرزندم مواظب نماز باش! نماز؛ آن نماز سازنده و أمر بالمعروف» به معروف و شایسته و نیک فرمان ده؛ «وانه عن المنکر» با منکر و ناشایسته مبارزه کن و دیگران را از کار ناشایست بازدار. به دنباله اش می‌گوید: «واصبر على ما اصابک». خیلی جالب است که این جمله به دنبال آن آمده است. اگر ناراحتی و مشکلی در این راه به تو رسید در برابرش شکیبا باش. معلوم است که اگر انسان بخواهد به یاد حق بماند «اقم الصلوة» و برنامه زندگی اش امر به معروف و نهی از منکر باشد دیگر زندگی و رختخواب پر قو برایش باقی نمی‌ماند، بلکه مصیبت‌ها و حادثه‌ها دنبال آن هست.