کتاب اخلاق در قرآن در جلد اول خود دو موضوع اساسی را از نظر گذرانده است: رابطه انسان با خود و خدا. این کتاب به قلم علامه محمدتقی مصباح یزدی یکی از مجموعه کتابهای مشکات است که بر مبنای آیات کریمه درصدد رشد اخلاقی مخاطب است.
اخلاق چیست؟ کار خوب و بد چیست؟ بر مبنای چه آموزههایی میتوان کار خوب را از بد تفکیک کرد؟ آیا شرم و عرف جامعه یا حتی قانون میتواند یک امر اخلاقی را از غیر اخلاقی تفکیک کند؟ حتما شما هم به این نتیجه رسیدید که بهترین مرجع برای پاسخگویی به این سوالات شخصی است که ما را آفریده و به همه شئون زندگی آدمی آگاه است. پس چه مرجعی بهتر از خدا و چه منبعی بهتر از کلام خدا. کتاب حاضر با غور در تعالیم قرآنی در اندیشههای علامه مصباح توانسته مرجعی جامع در تدوین اخلاق اسلامی فراهم آورد.
جهانبینی اسلامی ترکیبی از رابطه آدمی با خود، خدا و جهان پیرامونش است. اگر او بتواند در این سهگانه تعادل را برقرار سازد و در هر شاخه به نحو احسن عمل کند گویی به سعادت رسیده است. کتاب حاضر در بخش نخست خود مفاهیم و کلیات علم اخلاق را نشانه رفته است. این فصل آدمی را موجودی مختار و غایتمند میداند. با توجه به اینکه خداوند حکیم است هیچ کاری را بدون علت و هدف انجام نمیدهد. لذا ضرورتا آدمی مطلوبی نهایی دارد. کتاب غایت زنگی آدمی را از دیدگاه قرآن بازبینی میکند و تاثیر تلاش انسان در وصول به اهداف به اهداف میگوید. سوال اینجاست که آیا آدمی با امکانات موجود میتواند به اهدافی که قرآن برایش ترسیم میکند برسد؟
کتاب در ادامه به رابطه مفاهیم اخلاقی با فعل اختیاری اشاره میکند و از انتزاعی بودن مفاهیم اخلاقی میگوید. پس از این مفاهیم عام اخلاقی چون خیر و شر، معروف و منکر، حق و باطل، تقوا، احسان، عدل، ظلم و نور و ظلمت میپردازد. فصل سوم کتاب تفاوت نظام اخلاقی اسلام با دیگر نظامها را حلاجی میکند. اسلامی که برای انسان دو بعد جسمانی و روحانی متصور است و او را متصل به جهانی ابدی میداند در جهانبینی اسلامیاش خدا را محور قرار میدهد. این را قرار بدهید در کنار مکاتب غربیای چون اومانیسم و کاپیتالیسم که فراتر از ماده را برای انسان قابل تصور نمیداند.
فصل چهارم و پنجم کتاب اساس ارزش اخلاقی در اسلام را نیت میداند و ضمن درجهبندی نیت به تکوینی بودن آن اشاره میکند. کتاب پس از این از صحنه اعتقادات به صحنه عمل میرسد و ضمن بررسی راه تحصیل ارزشهای اخلاقی، راههای جبران گناهان و مراتب ایمان و کفر را ارائه میدهد. علامه مصباح هوای نفس، دنیا و شیطان را از عوامل کلی سقوط آدمی میدانند. در واقع دنیا ارزشمند است، اگر به دیده بازار کسب توشه برای آخرت به آن بنگریم و دنیا دون است اگر صرفا خودش ملاک زندگی باشد. غافل از آنکه «زندگی دنیا جز کالای فریب دهنده چیزی نیست».
کتاب در بخش دوم خود، رابطه انسان با خدا را مرور میکند و در چهار فصل از معرفت خدا، موانع معرفت، آثار معرفت انسان به خدا، آثار روانی و رفتاری معرفت به افعال الهی میگوید. خشوع، خوف و رجا، عبادت و بندگی، شکر و سپاس موضوعات مطرح شده در رابطه انسان با خدا هستند.
تا مبانی فکری و معرفتی خود را بر مبنای آموزههای اسلامی بنا کنیم و رابطه خود با خود و خدا را قرآنی سازیم.
عموم مسلمین، پژوهشگران قرآنی، طلاب و روحانیون و هر آنکه میخواهد نقشه سعادت خود را ترسیم کند.
اگر از میلهای غریزی و کششهای کور که فقط ارضاء خود را میخواهد و بس، پیروی کردیم بدون آنکه فکر کنیم نتیجه بعدی آن چه میشود و غرض ما صرفاً لذات آنی باشد این هوای نفس است؛ اما اگر تأثیر آن را در روح و سرنوشت خویش و رابطه با خدایمان، مورد توجه و دقت قرار دادیم و سپس تصمیم گرفتیم و گرچه تصمیم نهایی ما در نهایت همان باشد که خواسته غریزه است، عمل به چنین تصمیمی دیگر پیروی از نفس و هوای نفس نخواهد بود؛ چون در این صورت، انگیزه ما فقط غریزه نیست؛ چرا که محاسبه کردهایم و با دقت در نتیجه و آینده کار، راه خویش برگزیده ایم و چنانچه نتایج سوئی بر آن بار میشد به آن کار دست نمیزدیم. اکنون در حقیقت ما همان کار غریزی را انجام میدهیم و همان ارزش اخلاقی پیدا میکند و این به خاطر انگیزه آن کار است که قبلاً گفتهایم: روح ارزش اخلاقی، «نیت» است. و در عبارتی کوتاهتر ملاک هوای نفس این است که غریزه کور و مرزناشناس ارضاء شود و نقطه مقابلش این است که هنگام ارضاء غریزه، عقل بکار گرفته شود.
شــبکه توزیـع کتابهای شـاخص با ۱۰ تا ۲۵ درصد تخفیف همیشگی ارسال کمهزینه پستی به تمام ایران
نظرات