کتاب قوم برگزیده حاصل تلاش مشترک وحید ولوی، حمیدرضا رشدی و محمد جعفرینژاد، تحت اشراف علمی حجتالاسلام غلامرضا قاسمیان و منتشرشده از سوی انتشارات جمکران، پژوهشیست ریشهدار در متن قرآن که یکی از مفاهیم کلیدی اندیشه دینی و تمدنی را با نگاهی نو واکاوی میکند. این کتاب در پی آن است تا تصویر دقیق و عمیقی از مفهوم «قوم منتخب» ارائه دهد؛ مفهومی که در بستر تاریخ و ادیان ابراهیمی، از جایگاهی معنوی به ابزاری برای توجیه برتریطلبی قومی و سلطهگری سیاسی بدل شده است.
اثر حاضر از دل جلسات تفسیر سوره بقره استاد قاسمیان در مجتمع فرهنگی امام رضا(ع) تهران و میان جمعی از مجموعههای جهادی سر برآورده؛ جلساتی که با رویکرد تبیین مبانی قرآنی حکومت اسلامی، اندیشه «قوم برگزیده» را از قالب جزوات اولیه تبلیغی و گفتمانی فراتر برد و به سمت پژوهشی ساختارمند و منسجم سوق داد. فرایند تدوین نهایی کتاب بیش از سه سال به طول انجامید و طی آن، مجموعهای از طلاب فاضل حوزه علمیه مشکات با نظارت علمی و محتوایی استاد قاسمیان و مشورت با استادانی چون حجتالاسلام عابدینی و برخی اساتید دانشگاه ادیان و مذاهب، به بازنویسی، بازخوانی و اصلاح چندباره مباحث پرداختند تا در نهایت کتابی مستند، منقّح و خواندنی پیشروی مخاطب قرار گیرد.
قوم برگزیده در چهار فصل به تحلیل تطبیقی مفهوم برگزیدگی در یهودیت و اسلام میپردازد. نویسندگان با بهرهگیری از آیات قرآن، روایات و منابع تاریخی، نشان میدهند که برگزیدگی، نه نشانهی برتری ذاتی بلکه مسئولیتی الهی است که تنها بر شایستگان نازل میشود؛ قومی که باید با راهبری امام خویش، در برابر طاغوت بایستد، واسطهی هدایت شود و زمینهساز دولت جهانی حق گردد. در مقابل، نگاه صهیونیستی با تحریف این مفهوم، آن را به مبنایی برای نژادپرستی و اشغال بدل کرده است.
این کتاب افزون بر نقد گفتمان صهیونیسم و بازنمایی ریشههای فکری آن در متون مقدس یهود، جایگاه امت اسلامی به عنوان «خیر امت» را نیز مورد بررسی قرار میدهد و تلاش دارد در نسبت با اندیشه انقلاب اسلامی، یکی از قطعات مهم پازل تمدنسازی قرآنی را تبیین کند.
نثر کتاب سنجیده و درعینحال روان است؛ ساختار آن نظاممند و متکی به منابع اصیل دینی و تاریخیست. از همین رو، *قوم برگزیده* نهتنها برای پژوهشگران حوزه ادیان و مطالعات فلسطین منبعی معتبر به شمار میآید، بلکه برای دغدغهمندان هویت اسلامی و تمدنی نیز کتابی الهامبخش و تأملبرانگیز است.
کتاب قوم برگزیده را به پژوهشگران ادیان، علاقهمندان به مطالعات تطبیقی قرآن و یهودیت، کنشگران حوزه فلسطین، و جوانانی که دغدغهدار شناخت مبانی فکری انقلاب اسلامی هستند، پیشنهاد میکنیم.
مخاطب اصلی کتاب، جامعه علمی و نخبگانی با دغدغههای قرآنی، تاریخی و تمدنی است.
قبله تنها یک «جهت» برای انجام اعمال عبادی نیست بلکه در واقع نمادی از یک جهت گیری است؛ تا جایی که در نگاه قرآن هر گروهی «وجهه» یا قبله مجزایی دارد که بدان متمایل است: «وَلِکُل وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّیهَا ». در برخی تفاسیر نیز بدین نکته اشاره شده که قبله به عنوان یک مکان، تنها مصداقی از «وجهه» در این آیه است و در معنای مجازی آیه شامل هر آنچه انسان بدان گرایش دارد، می شود.
اینکه قبله نماد و شاخصی برای مشخص شدن جهت گیری انسان است. در آیات دیگری نیز مشاهده میشود؛ از جمله آیه ۱۴۳ سوره بقره که در آن پس از معرفی امت اسلام به عنوان امت وسط و برگزیده دلیل تعیین بیت المقدس به عنوان قبله اول مسلمانان این چنین آمده است:
وَکَذَلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّةً وَسَطًا ... وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِی کُنْتَ عَلَیْهَا إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ یَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّنْ یَنْقَلِبُ عَلَى عَقِبَیْهِ ...) (بقره، آیه ۱۴۳)؛ «و همان گونه که برای شما قبله مستقل تعیین کردیم شما را امتی میانه معتدل میان افراط و تفریط قرار دادیم... و ما قبله ای را که بر آن بودی بیت المقدس را قرار نداده بودیم جز برای آنکه کسی را که پیروی از این پیامبر میکند از کسی که به عقب باز میگردد و در قبله سابق باقی می ماند بازشناسیم»
نظرات