کتاب تاریخچه نزاع اسرائیل و فلسطین اثر ایلان پاپه با ترجمه محمد مهدی‌پور و انتشار از سوی نشر ترجمان، اثری ژرف و مستند درباره یکی از پیچیده‌ترین و دیرپاترین مناقشات سیاسی تاریخ معاصر است. ایلان پاپه، مورخ برجسته اسرائیلی و یکی از شناخته‌شده‌ترین چهره‌های جریان «تاریخ‌نگاران نو»، در این کتاب با بهره‌گیری از اسناد آرشیوی و تحلیل‌های دقیق، روایتی متفاوت از نزاع اسرائیل و فلسطین ارائه می‌دهد؛ روایتی که برخلاف روایت رسمی و غالب اسرائیلی، صدای خاموش‌مانده فلسطینیان را به متن تاریخ بازمی‌گرداند.

پاپه در این کتاب، ریشه‌های نزاع را نه از سال ۱۹۴۸ یا حملات اکتبر ۲۰۲۳، بلکه از سال ۱۸۸۲ پی می‌گیرد؛ زمانی که نخستین مهاجران صهیونیست به خاک فلسطین وارد شدند و به پشتوانه قدرت‌های استعماری نظیر بریتانیا و سپس ایالات متحده، پروژه‌ای تدریجی اما سازمان‌یافته از اشغال سرزمین و حذف جمعیت بومی را آغاز کردند. او در بازخوانی تاریخ، از مفاهیمی چون استعمار شهرک‌نشین، پاکسازی قومی و سیاست‌های تبعیض‌آمیز بهره می‌گیرد تا نشان دهد چگونه این سیاست‌ها در طول بیش از یک قرن به بحران کنونی منجر شده‌اند.

این کتاب، در ۱۵۲ صفحه، با زبانی موجز اما غنی، خواننده را از نخستین مهاجرت‌ها به فلسطین تحت قیمومت بریتانیا، تا جنگ‌های مهم قرن بیستم، تأسیس دولت اسرائیل، و رخدادهای تأثیرگذار معاصر همراهی می‌کند. پاپه به‌ویژه به اخراج اجباری فلسطینیان در سال ۱۹۴۸ می‌پردازد که آن را «پاکسازی قومی» می‌نامد و تأثیرات پایدار آن را بر زندگی میلیون‌ها فلسطینی تحلیل می‌کند. این نگاه انتقادی و انسان‌محور، خواننده را نه‌فقط با واقعیت‌های تاریخی، بلکه با پیامدهای انسانی و اخلاقی این منازعه نیز مواجه می‌سازد.

ترجمه دقیق و روان محمد مهدی‌پور به درک بهتر لایه‌های پیچیده متن کمک کرده و اثر را برای مخاطبان فارسی‌زبان به منبعی ارزشمند تبدیل کرده است. کتاب تاریخچه نزاع اسرائیل و فلسطین با بیانی مستند و تحلیلی، مناسب پژوهشگران، دانشجویان علوم سیاسی و تاریخ، و هر خواننده علاقه‌مند به درک عمیق‌تر مسئله فلسطین است. این کتاب با تکیه بر واقعیت‌های تاریخی و روایتی کمتر شنیده‌شده، فرصتی برای بازاندیشی در مفاهیمی چون عدالت، اشغال و هویت فراهم می‌آورد. نشر ترجمان با انتشار این اثر، گامی مؤثر در معرفی دیدگاه‌های متفاوت و کمتر دیده‌شده در زمینه مطالعات خاورمیانه برداشته است.

کتاب تاریخچه نزاع اسرائیل و فلسطین را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب را به پژوهشگران تاریخ، دانشجویان علوم سیاسی و علاقه‌مندان به مسئله فلسطین پیشنهاد می‌کنیم. همچنین برای کسانی که به دنبال درکی دقیق، مستند و متفاوت از ریشه‌های تاریخی این منازعه هستند، بسیار ارزشمند است.

در برشی از کتاب تاریخچه نزاع اسرائیل و فلسطین می‌خوانیم:

اسرائیل پیش چشمان همه دنیا دست به پاک سازی قومی زد. اوایل مه ۱۹۴۸، سازمان ملل متحد یک میانجی به نام کُنت فولکه برنادوت را از طرف خودش منصوب کرد مشهور بود که این دیپلمات سوئدی موفق شده در اواخر جنگ جهانی دوم با آلمانی ها مذاکره کند و جان تقریباً ۱۵ هزار زندانی اردوگاه های کار اجباری را نجات دهد. پیشنهاد او این بود که طرح تقسیم باید بازنگری شود و تا حد ممکن با جمعیت نگاری فلسطین تطبیق پیدا کند. از این رو به دولت عربی زمین های بیشتری اختصاص داد و خواستار آن شد تا فلسطینیهای اخراج شده بتوانند به خانه های سابقشان بازگردند. در طرح او نیز مثل طرح اصلی سازمان ملل متحد اورشلیم برون بومی بین المللی بود. اما رهبران صهیونیست زیر بار هیچ پیشنهادی که بخواهد حدومرزی برای دولت یهودی ترسیم کند نمی رفتند. کار دیپلماتیک او سرانجام نامنتظره ای پیدا کرد؛ در سپتامبر سال ۱۹۴۸، گروه استرن گنگ او را ترور کرد و در رسانه ها اعلام شد که یک گروه شبه نظامی او را ترور کرده است. اما برخی از مورخین حدس می زنند که دست رهبران رسمی صهیونیسم پشت پرده ترور او بوده، هر چند میزان دخالت آنها هرگز مشخص نشد.