کتاب «نقدی بر هرمنوتیک» اثر استاد علی صفایی‌حائری است که نقدی است بر (هرمنوتیک کتاب و سنت اثر مجتهد شبستری) و فلسفه دین و خدا در فلسفه، است.

کلام دو صورت فعال و منفعل دارد. در صورت فعال، انسان را به انگیزه وامی‌دارد و در جامعه‌ی آدمی روابط و در ذهن اجتماعی انسان عدل و احسان مطرح می‌نماید. در وجهه منفعل طرح عقیده، دفاع و اثبات مطرح می‌شود. و همین است که کلام سنتی امروز با کلام جدید و کلام جدیدتر و شبهات جدیدتر به تطابق رسیده است و شبهات قدریه و مرجئه و نصارا و یهود و فلاسفه و زنادقه و بهایی و کمونیست‌ها با مباحث جدید بریدگی جهان بینی و ایدئولوژی و قبض و بسط سکولاریزم مذهب حداقل و ... گره خورده است.

کتاب حاضر، شامل دو مقاله است شامل، مقاله اول نقدی بر فلسفه دین و مقاله دوم نقدی بر هرمنوتیک کتاب و سنت است .در این دو نوشته مرحوم استاد به صورتی خلاصه و دقیق، شبهات را نقد و بررسی کرده اند اما برای کسانی که با این مباحث آشنایی کامل ندارند رجوع به اصل کتاب ضروری است.

در برشی از کتاب نقدی بر هرمنوتیک می‌خوانیم:

مجبورم که نکته ی فراموش شده را یادآوری کنم بررسی یک متن به صورت یک خواب و رؤیا و مستقل از قصد و دلالت متکلم یک بحث است و بررسی و پیگیری یک متن با تداعی ها و خاطره های متفاوت هر خواننده یک بحث است و بررسی یک متن با توجه به مقاصد و اهداف متکلم یک بحث است. آنجا که به دلالت و قصد روی میآوریم نمیتوانیم تحمیل کنیم و آنجا که رمز و اشاره ای در میان است نمیتوانیم آسمان ریسمان کنیم و آنجا که قرائن و مقاصد راهنماست و تفسیر به استناد ممکن است نمی توانیم گرفتار تفسیر به رأی باشیم.