سینما در ایران با فیلم جشنهای پادشاهی شروع به گسترش کرد و با آغاز دهۀ 1310، اولین فیلمها به نمایش درآمد. سینمای ایران در طی زمان فراز و نشیبهای زیادی را تجربه کرد و از فیلمفارسیهای بیمحتوا تا آثار فاخری که در سینمای جهان به چشم آمد، حاصل این فرآیند بوده است. کتاب «سرگذشت سینما در ایران» به تاریخچۀ کامل ظهور سینما در کشور ما میپردازد و از ابتدای تولد سینما در سال 1895 در پاریس، به سمت سینمای امروز میآید. اولین ویدیوهای ضبطشدۀ موجود در تاریخ ایران به مراسمهای ملّی اختصاص داشت و اولین سینماها صرفاً فیلمهای آمریکایی را به رسمیت میشناختند. با این وجود کمکم سینما در ایران سر و شکل مختص به خودش را گرفت و به سبکهای متفاوتی درآمد؛ هرچند این سبکها به دو دستۀ فیلمهای «اکشنِ بیمحتوا» و «طنزِ بیمحتوا» تقسیم میشد. در این کتاب با روایتی جذاب، نقاط عطف سینمای ایران، عوامل سیاسی و اجتماعی دخیل در آن، تغییرات و تحولات صورتگرفته، سینماگران و هنرمندان بزرگ ایرانی و رابطۀ سینمای ایرانی با دیگر بخشهای جهان ذکر شده است. اما شاید مهمترین بخشی که «گیسو فغفوری» در این کتاب روی آن تأکید کرده، تحولی است که سینمای ایران در برهۀ انقلاب اسلامی سال 1357 تجربه کرد. در یک دهۀ پیش از انقلاب، سینما به ابتذال کشیده شده بود و دیگر نه محتوایی وجود داشت و هنری؛ به همین دلیل دورهای از سرگردانی به وجود آمد که با وقوع انقلاب و احیای روحیۀ سلحشوری در کشور، سینمای جنگ سردمدار شد و پس از آن رونق تازهای در هنر فیلم شکل گرفت. در ادامه نیز بهجز جنگ، سینمای معناگرا، مذهبی و حتی هنری نیز در ایران پرورش یافت و شخصیتهایی جهانی مانند «عباس کیارستمی» را به سینمای جهان هدیه کرد.
در ادامه برشی از این کتاب را میخوانیم:
«یکی از نهادهای غیردولتی که در دورۀ قبل پاگرفته، کانون سینماگران پیشرو است و در آن، سینماگرانی دور هم جمع شدهاند که کارهای جدی میکنند و فیلمهایشان با جریان اصلی سینمای ایران یعنی فیلمفارسی تفاوت دارد. کانون سینماگران پیشرو یکی از نهادهایی است که در نخستین روزهای انقلاب نشستهایی را برای تصمیمگیری دربارۀ آیندۀ سینمای ایران با حضور اعضایش تشکیل میدهد. در این کانون فیلمسازانی چون داریوش مهرجویی، علی حاتمی، بهمن فرمانآرا، عباس کیارستمی و مسعود کیمیایی حضور دارند. در یکی از نشستهای کانون، مسعود کیمیایی با سه نفر دیگر آمده است و آنها را به اعضا معرفی میکند؛ سید محمد بهشتی، محمدعلی نجفی و محمدعلی هاشمی. کیمیایی توضیح میدهد که این سه نفر از هنرمندان مسلمان هستند. محمدعلی نجفی و سید محمد بهشتی پیش از این که انقلاب اسلامی به پیروزی برسد، کار سینما را آغاز کردهاند و فیلمهایی هم ساختهاند، پس تقریباً به سینما آشنا هستند. محمدعلی نجفی از این گروه نخستین کسی است که پس از انقلاب به عنوان مدیر سینمایی کشور انتخاب میشود. او به همراه چند تن دیگر از جوانان انقلابی در قم به دیدار رهبر انقلاب میرسند و دربارۀ وضعیت سینماها صحبت میکنند و او به عنوان اولین مدیر سینمای ایران در دورۀ پس از انقلاب معرفی میشود.»
نظرات