اگر بخواهیم عدالت به معنای حقیقی خودش در جامعه تحقّق پیدا کند، با دو مفهوم دیگر بهشدت درهمتنیده است؛ یکی مفهوم عقلانیت است، دیگر معنویت. اگر عدالت از عقلانیت و معنویت جدا شد، دیگر عدالتی که شما دنبالش هستید، نخواهد بود؛ اصلاً عدالت نخواهد بود... عدالتی که همراه با معنویت و توجه به آفاق معنوی عالم وجود و کائنات نباشد، به ریاکاری و دروغ و انحراف و ظاهرسازی و تصنّع تبدیل خواهد شد... عدالت باید با معنویت همراه باشد؛ یعنی باید شما برای خدا و اجر الهی دنبال عدالت باشید؛ در این صورت میتوانید با دشمنان عدالت مواجهه و مقابله کنید. البته معنویت هم بدون گرایش به عدالت، یکبعدی است. بعضیها اهل معنایند اما هیچ نگاهی به عدالت ندارند؛ این نمیشود. اسلام معنویت بدون نگاه به مسائل اجتماعی و سرنوشت انسانها ندارد؛ «مَن أَصْبَحَ وَ لَمْ یَهْتَمَّ بِأُمورِ المُسلِمِین فَلَیسَ مُسلِم». آدم معنویای که با ظلم میسازد، با طاغوت میسازد، با نظام ظالمانه و سلطه میسازد؛ این چطور معنویتی است؟ این گونه معنویت را ما نمیتوانیم بفهمیم. بنابراین معنویت و عدالت در هم تنیده است. کتاب «نماز، معنوین و مسجد» که بیست و هشتمین جلد از مجموعه «رهنامه» است، بیانات مقام معظم رهبری در این رابطه را گردآوری کرده است.
در ادامه برشی از این کتاب را میخوانیم:
«ما نباید عرفان را به معنای الفاظ و تعبیرات و فرمولهای ذهنی مثل بقیهی علوم ببینیم. عرفان همان مرحوم قاضی است؛ مرحوم ملاحسینقلی همدانی است؛ مرحوم سید احمد کربلایی است؛ عرفان واقعی اینها است، مرحوم آقای طباطبایی خودش فیلسوف بود، اهل فلسفه بود، بلاشک در عرفان هم وارد بود؛ منتها آنچه که در عرفان از ایشان معهود است، عرفان عملی است؛ یعنی سلوک دستور، تربیت شاگرد؛ شاگرد به معنای سالک. عرفان نظری باید به سلوک بینجامد. خب موضوع عرفان، ذات مقدس پروردگار است. موضوع عرفان خدا است. از این جهت، برتر از همهی علوم است. خب این خدا باید در زندگی کسی که اهل عرفان است، تجلی پیدا کند. ما کسانی را دیدیم که گفته میشد در عرفان نظری از همه بهترند اما در عرفان عملی یک قدم برنداشته بودند. ما افراد این جوری را دیدیم و درک کردیم که اصلاً مسائل سلوکی و اینها را لمس نکرده بودند. آنچه که من به آن تکیه دارم این است که واقعاً یک حرکت عملی دیده شود؛ که این در مورد اهل معقول به طور عام مطلوب است. آن کسانی هم که به عنوان اهل حکمت و اهل معقول شناخته شدند، غالباً کسانیاند که این جنبهی معنوی در آنها وجود داشته. مباحث عرفانی باید دل انسان را به خدا نزدیک کند؛ عرفان واقعی یعنی این؛ یعنی آن ذکر و یاد الهی را در انسان به وجود بیاورد و بصیرت لازم را برای حضور در مقابل خدا ایجاد کند.»
نظرات