کتاب «احیای تفکر اسلامی» مجموعه چند سخنرانی از شهید مرتضی مطهری است که به موضوعات بسیار مهمی اشاره دارند. در ابتدای این کتاب شروع بحث در مورد یکی از متفکران نواندیش اسلامی است که استاد به او علاقه فراوانی داشت. اقبال لاهوری اندیشمند پاکستانی است که متوجه عقب ماندگی جوامع اسلامی شده و  تلاش داشت تا با گفتمان خود نقاط ضعف مسلمانان را توضیح دهد و بدون غرب زدگی آنان را به سوی رشد و توسعه سوق دهد.

شهید مطهری خود نیز به آسیب شناسی جامعه اسلامی پرداختند و تبیین می‌کنند کدام مدل تفکرات انحرافی سبب شده تا ذهن ایرانی عقب بماند و پس رفت نماید. تفکر زنده و تفکر مرده دیگر موضوعی است که در این کتاب به آن پرداخته و در واقع ادامه بحث پیشین است که چه سبک فکری می‌تواند جامعه را به جلو یا به عقب ببرد. از جمله تفکرات مناقشه آمیز در دین اسلام بحث زهد است که برخی آن را سبب خمودگی و راکد شدن جامعه می‌دانند و البته تفسیر دقیق از آن نه تنها بازدارنده نیست بلکه مسیر رشد جامعه را تسهیل می‌نماید. شهید مطهری تفسیر صحیح از این تعبیر دینی را توضیح می‌دهند.

در ادامه برشی از این کتاب را می‌خوانید:

علی (ع) مردی بود که بیش از هر کسی وارد اجتماع می‌شد و فعالیت اجتماعی و تولید ثروت می‌کرد ولی ثروت در کفش قرار نمی‌گرفت. ثروت را اندوخته و ذخیره نمی‌کرد. اتفاق می‌افتاد که می‌رفت در آن باغستان‌های مدینه که مربوط به اهل کتاب و غیر مسلمانان بود و برای آنان کار می‌کرد خدمت می‌کرد مزد می‌گرفت و بعد مزد او بود که تبدیل به نان می‌شد. به خانه‌اش گندم و جو می‌آورد و صدیقه طاهره سلام الله علیها با دست خودش آنها را آرد می‌کرد می‌پخت و در عین حال وقتی که به محتاجی، مسکینی ،یتیمی اسیری برخورد می‌کردند فوراً او را بر خودشان مقدم می‌داشتند. این بود معنی زهد على علیه السلام، شما این جور زاهد را پیدا کنید.