کتاب آب و سراب به قلم مهدی قیاسی کارگر مقدم با نگاهی تاریخی و مستند بر تصوف فرقه‌ای جایگاه این فرقه در اسلام را مشخص می‌کند و از این سراب پرده برمی‌دارد تا راه از بیراهه جدا گردد.

یکی از جریان‌های ضد فرهنگ رایج در کشورهای اسلامی، جریان تصوف فرقه‌ای است که با گرایش‌های گوناگونی ظاهر گشته است. تصوف-که اسم منسوب آن، صوفیه است- به معنای صوفی شدن یا گرایش به صوفی به کار می رود. تَصَوُّف یا درویشی، طریقه‌ای مبتنی بر آداب سلوک، تزکیه نفس و ترک دنیا برای رسیدن به خدا و به کمال رسیدن نفس است. معنی لغوی تصوف، پشمینه پوشی است و نام صوفی‌ها هم به‌دلیل لباس‌های پشمی آنها انتخاب شده و یکی از نشانه‌های زُهد است. تصوف، بیشتر با آداب ترک دنیا و ریاضت همراه است. تا اینجا همه چیز زیبا به نظر می‌رسد، اما مشکل این‌جاست که مقصد درست و راه اشتباه است!

سوال اینجاست که آیا این فرقه حق است؟ اگر این فرقه حق نیست پس عرفان اسلامی چیست؟ دیدگاه عرفان اسلامی و تشیع نسبت به این فرقه چیست؟ اصلا این فرقه از کجا آب می‌خورد؟ تاریخچه و پیشینه‌اش چیست؟

کتاب آب و سراب دقیقا به دنبال پاسخ به همین سوالات است. مهدی قیاسی کارگر مقدم در فصل اول کتاب خود به کلیات این فرقه می‌پردازد. تعریف و تاریخچه مختصری از آن ارائه می‌دهد، اصحاب صفه را معرفی می‌کند، به تفاوت بین تصوف کهن و تصوف فرقه‌ای می‌پردازد و اهمیت بررسی تصوف فرقه‌ای را بازگو می‌کند.

فصل دوم کتاب مبانی اعتقادی و عملی تصوف فرقه‌ای را بیان می‌کند. از جمله مبانی اعتقادی این فرقه که باعث انحراف آن شده است عبارتند از: نگاه تقلیل‌گرایانه به دین، تفسیر به رای آیات و روایات، محوریت خانقاه در مقابل مسجد، ترویج تساهل و تسامح افراطی، مبارزه با عقل و فقه و ادعای جدایی دین از سیاست. این مباحث در فصل دوم به خوبی واکاوی می‌شوند. بخش دوم این فصل به طریقه عملی فرقه صوفیه اشاره می‌کند. قرار دادن قطب در جایگاه امام معصوم، سماع، تقدیس ابلیس و ریاضت‌های ادعایی صوفیه از جمله مباحث مطرح شده در این بخش می‌باشند.

فصل سوم کتاب با عنوان بررسی فرقه‌های صوفیه نعمت‌اللهی قطب‌های مختلف این فرقه را معرفی می‌کند و تاریخچه جامعی از آن را واکاوی می‌کند. شاخه‌های ذهبیه، خاکساریه، اویسیه شاه مقصودی و بکتاشیه در این جستار مورد پژوهش قرار گرفته‌اند.

در پایان فصل چهارم به نسبت بین این فرقه با عرفان اسلامی پرداخته است. واکاوی تاریخی و اعتقادی جریان صوفیه نشان از فاصله عمیق آن با عرفان اصیل اسلامی دارد. تا جایی که امام رضا (ع) می‌فرمایند: هر کس نزد او از صوفیه سخن به میان آید و با زبان و دل انکارشان نکند از ما نیست و هر کس صوفیه را انکار کند گویی در راه خدا در حضور رسول خدا (صلى الله علیه وآله) با کفار جهاد کرده است.

جمع بندی پایان کتاب نیز دید مناسبی از مطالب و نتایج کتاب ارائه می‌دهد.

چرا باید کتاب سراب و آب را مطالعه کنیم؟

برای رسیدن به حقیقت، در دنیای عرفان‌های نو ظهور که هر کدام داعیه آرامش، تعالی و معنویت دارند.

کتاب آب و سراب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

پژوهشگران حوزه تصوف، فرق و مذاهب و صوفیان مخاطبان این پژوهش هستند.

برشی از کتاب آب و سراب:

رهبر معظم انقلاب در مقام بیان تفاوت عرفان ناب اسلامی با دکان‌های تصوف فرقه‌ای می‌گوید ما در بین سلسله علمی فقهی و حکمی خودمان در حوزه‌های علمیه یک گذرگاه و جریان خاص‌الخاص داریم که می‌تواند برای همه الگو باشد؛ هم برای علما الگو باشد، هم برای آحاد مردم و هم برای جوانها می توانند واقعاً الگو باشند. اینها کسانی هستند که به پایبندی به ظواهر اکتفا نکردند. در طریق معرفت و طریق سلوک و طریق توحید تلاش کردند، مجاهدت کردند، کار کردند و به مقامات عالیه رسیدند. مهم این است که این حرکت عظیم سلوکی و ریاضتی را نه با طرق من درآوردی و تخیلی مثل بعضی از سلسله‌ها و دکان‌های تصوف و عرفان و مانند اینها، بلکه صرفاً از طریق شرع مقدس به دست آوردند. همین سلسله مرحوم آقای قاضی- مجموعه این بزرگواران که از مرحوم حاج سید علی شوشتری شروع می‌شود-همه‌شان مجتهدین طراز اول بودند.»