کتاب «فهم زمانه» زندگی و روزگار شهید دکتر عبدالحمید دیالمه است. ایشان از جمله مبارزان به نام انقلاب اسلامی است که با وجود سن کم توانست به یکی از رهبران انقلاب در مشهد تبدیل گردد و در حادثه تروریستی حزب جمهوری به شهادت رسید. او فرزند یک ارتشی متعهد و مومن بود که در تهران به دنیا آمد و در دوران نوجوانی به شدت علاقه مند به مطالعه و فراگیری مباحث اعتقادی بود. او در دانشگاه علوم پزشکی مشهد در رشته داروسازی مشغول به تحصیل بود و در همین حین به همراه دیگر دانشجویان انقلابی به مطالعه و مباحثه موضوعات دینی و سیاسی میپرداختند. او یکی از سرسختترین مبارزان مارکسیست در مشهد و به علت اشراف علمی بسیار خوبی که بر مباحث آنها داشت و فهم عمیقی که از اسلام دریافته بود میتوانست به راحتی مبانی فکری آنها را پوچ نماید. او در جریان فعالیتهای انقلابی توسط ساواک دستگیر گشت. پس از انقلاب سلسه جلسات سخنرانی و تدریس او در مشهد با استقبال گسترده جوانان روبرو گشت. با آغاز ثبت نام برای اولین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی به دلیل درخواست فراوان دانشجویان و فعالان مذهبی ثبت نام نمود و با بیست و پنج سال سن به جوانترین نماینده کشور بدل گشت. او در طول مدت کوتاه نمایندگی در ضمن تحصیل به تدریس، سخنرانی و فعالیت سیاسی مشغول بود و سرانجام مزد مجاهدتهای بیوقفه خود در عرصه علم و سیاست و فرهنگ را دریافت نمود.
در ادامه برشی از این کتاب را میخوانید:
گاهی اتفاق میافتاد که چند شبانه روز فقط یک یا دو ساعت میخوابید. به قول خودش میگفت ما نمیخوابیم غش میکنیم. در این میان برخی دوستانش ازدواج کردند؛ اما او در حالی که خود مشوق دوستان در ازدواج بود همچنان سخت مشغول جهادی همه جانبه بود. یکبار که صالحی به طور جدی وارد بحث ازدواج شد و به او اصرار کرد آرام گفت:«میدانم مرا زنده نمیگذارند و میکشند.» با وجود این باور داشت بزرگترین ضربهای که جامعه شیعه خورده به آن دلیل بوده که اندیشه شیعه آرام آرام فراموش شده است و قطعات و متفرقاتی از آن در سطح جامعه باقی مانده که باید به شکلهای مختلف در کلاسها و درسها و جلسات و نشست ها آن را احیا، تجدید و وارد حافظه تاریخی جامعه کنیم. او بر این باور بود که شوربختانه اندیشه اساسی شیعه کنار گذاشته شده و به جای آن علوم مختلف ساخته شد و متفکران خودشان اندیشه و فکر ساختند الان چارچوب همین فکرها دست و پای جامعه شیعه را بسته و ما باید امروز تلاش کنیم که به آن فضای اولیه بازگردیم؛ هرچند نمیتوانیم همه را احیا کنیم ولی کار در این مسیر بسیار ضرورت دارد.
نظرات