پیامبر اسلام (ص) نماز را ستون دین میدانستند و آن را بالاتر از هر فریضهای در نظر میگرفتند. دلیل این مسئله مواجهۀ روزمرۀ هر مسلمان با خداوند خویش است که مانند مشق شب، او را به منبع نور و آگاهی نزدیک نگه میدارد. به همین دلیل در کتاب حاضر به چگونه نماز خواندن پرداخته شده و نکاتی همهجانبه را دربارۀ شبهات و شکیّات نماز، ذکر کرده است.
کتاب «صحت قرائت نماز» با رویکرد آموزشی به رفع مشکلات عمومی نمازگزاران میپردازد و در سه بخش اصلی شرایط لازم برای اقامۀ یک نماز مقبول را ذکر میکند. بسیاری از افراد هستند که دوست دارند کیفیت نمازهای خود را بالا ببرند و در همین قرارهای کوتاهی که پنج بار در روز با خدای خود دارند، با او اُنس بگیرند. این کتاب برای چنین افرادی نوشته شده و «حیدر کسمائی» با شناخت خوبی که از مخاطبهای معمول دارد، تلاش کرده تا نکات کاربردی در آن استفاده کند. در بخش اول این کتاب که دربارۀ حضور قلب بحث میکند، راهکارهایی برای تمرکز بیشتر و اختصاص توجّه خود به خداوند، ارائه شده است. سپس به سراغ رعایت اصول ظاهری مناسب میرویم که شامل نکاتی مثل صحّت طرز ایستادن و پوشش مناسب میشود. در بخش پایانی نیز نویسنده، مجموعهای از احکام و مسائل را آورده و با مراجعهبه فتاوای مراجع عظام، به پرسشهای پرتکرار پاسخ میدهد.
در ادامه برشی از این کتاب را میخوانیم:
«منظور از عوامل خارجی، امور خارجی و اطراف ماست که توسط حواس ظاهری انسانی درک میشود. صداهایی که به گوشمان میرسد یا شکلهای مقابل دیدگانمان، گرما یا سرما، رایحة خوب یا بد، روشنایی و تاریکی، گرسنگی و تشنگی و... همه ممکن است فکر انسان را به خود جلب کند و آن را از شاخهای به شاخهای و از موضوعی به موضوعی دیگر بکشاند و ناگاه نمازگزار فکر خود را در سفری دور و دراز مییابد و هنگامی چشم باز میکند که میبیند نماز تمام شده است.
البته این موارد بر کسانی که ارادۀ قوی و همت عالی دارند، یا راههای معالجه و فرار از آن عوامل را میدانند و با هوشیاری از آنها بهره میگیرند، اثرگذار نیست؛ کسانی که در برابر هجوم این افکار مانند کوه میایستند و دستخوش اوهام و خیالات نمیشوند. ولی متأسفانه بیشتر مردم از چنین اراده و معلومات و همتی برخوردار نیستند.
در اولین گام برای مبارزه با این معضل، ابتدا باید اسباب و عوامل این افکار را از بین برد. آنچه که فکر انسان را مشغول میسازد و به قول معروف حواس را پرت میکند را از جلوی چشم خود دور نماید. محل نمازش را در جایی خلوت و آرام انتخاب کند؛ چشمان را به مهر و سجاده بدوزد و از نگاه کردن به پیرامون خود بپرهیزد. با شکم خیلی پُر یا خیلی گرسنه نماز نخواند. رایحۀ نامطبوع یا بوی غذای اشتهاآور به مشام نرسد.
هنگامی که به نماز میایستد در ذهن خود مجسم کند در برابر خدای قادر متعال ایستاده که او را میبیند و از آنچه در اعماق دلش میگذرد آگاه است. اگر روی دل از او برگرداند، ممکن است خداوند نیز او را از رحمت بیکران خود محروم سازد. بندهای که مقابل سیّد و مولائی با این عظمت ایستاده و با او در حال گفتگو و مناجات است، نباید تسلیم صحنهها، صداها و زرقوبرق اطراف خود شود. اینکه فقط شکل و ظاهر ما خاشع باشد فایدهای ندارد؛ باید قلب حاضر باشد.»
نظرات