کتاب تعلیم و تربیت اسلامی از دکتر علی شریعتمداری، در ابتدا به شیوهای روشن و مفهومی، به بررسی مفهوم تعلیم و تربیت و جایگاه آن در چارچوب فرهنگی توضیح میدهد. سپس با پرداختن به بعد انسانشناختی این موضوع، نظام تربیتی اسلامی را در کنار دیگر نظامهای آموزشی شرق و غرب، مورد مقایسه قرار میدهد. در این اثر، دو رویکرد آموزشی به چشم میخورد؛ یکی مبتنی بر عادتسازی و دیگری بر اساس روشهای تربیتی آگاهانهسازی. هدفهای تربیتی که از استنادات قرآنی و روایاتی به ویژه از نهجالبلاغه استخراج شدهاند، بخش عمدهای از محتوای کتاب را تشکیل میدهند.
در انتها، نویسنده به صورت خلاصه به بررسی و نقد نظامهای آموزشی موجود در مدارس، دانشگاهها و حوزههای علمیه اختصاص مییابد و نقاط قوت و ضعف آنها را تحلیل میکند. این تحلیل نه فقط برای پژوهشگران حوزه تعلیم و تربیت ارزشمند است، بلکه برای هر فردی که به دنبال بهبود و اصلاح ساختار آموزشی در کشور میباشد، توصیه میشود. دکتر شریعتی مداری با نگاهی جامع به ابعاد مختلف تربیت اسلامی، راهکارهایی را برای به کارگیری این نظام در راستای اهداف بلندمدت اسلامی ارائه میدهد.
این اثر از انتشارات امیرکبیر منتشر شده است.
برای دانشجویان، پژوهشگران علوم تربیتی، جامعهشناسی و مطالعات دینی، مرجعی مفید و الهامبخش به شمار میآید.
فهم در جریان تعلیم و تربیت فهم جانشین مجاورت و تکرار می شود. فهم یعنی اینکه فرد آنچه را که میبیند یا میشنود بررسی میکند. از باب مثال معنای یک عنوان برای او روشن است و او میتواند طرحی یا تصویری از عنوانی که برای او مطرح شده است در ذهن خودش مجسم سازد.
علاوه بر این ارتباط عنوان با مطالب مورد بحث نیز در نظر فرد روشن است. از باب مثال معنای کلمه حرارت و ارتباط این کلمه را با مباحث مربوط به خوبی درک میکند او میداند درباره چه مطالعه میکند و خط بحث یا نحوه ارائه مطالب برای او روشن اند.
در این جریان تکرار و تمرین شرط ضروری یادگیری نیست. گاهی ممکن است با طرح یک عنوان و ارائه مطلب فرد آنچه را که مطرح شده است فراگیرد. وقتی در ریاضی معادله ای مطرح میشود و مفهوم این معادله برای فرد روشن می گردد، امکان دارد پیش از حل این معادله از طرف معلم، شاگرد نیز بتواند در حل آن اقدام کند. دلیل این امر درک معنای عنوان معادله و رابطه آن با طریق حل است.
عنوان یک قطعه شعر و ابیات آن از لحاظ معنا و ارتباط برای فرد روشن است. در جدول ضرب فرد میتواند تصور کند چهار ضرب در پنج یعنی چه و از این طریق ببیند چرا حاصل ضرب این دو عدد بیست است.
نظرات