کتاب تاریخ سامانیان جلد اول: عصر طلایی ایران بعد از اسلام به تالیف دکتر جواد هروی، پژوهشی جامع و مستند درباره دوران سامانیان است که توسط نشر امیرکبیر منتشر شده است. این اثر برای نخستین بار با نگاهی انتقادی به تحلیل دوران امیران سامانی در قرون سوم و چهارم هجری پرداخته و ویژگی‌های سیاسی، نظامی و فرهنگی این دوران را مورد بررسی قرار می‌دهد. دکتر هروی، دانش‌آموخته و دانشیار تاریخ، با استفاده از منابع معتبر و نقد دقیق آن‌ها، تاریخ سامانیان را از دوره قدرت‌گیری این سلسله تا دوران سقوط آن به تصویر کشیده است.

کتاب همچنین به تأثیرات فرهنگی و اجتماعی سامانیان در احیای فرهنگ ایران باستان و تحول اندیشه اسلامی پرداخته است. امیران سامانی توانستند با ایجاد فضایی آزاداندیش و مدارا با افکار مختلف، تحولات فرهنگی گسترده‌ای را رقم بزنند. به ویژه در این دوره، نه تنها تمدن ایران که اندیشه‌های اسلامی نیز دچار تغییرات و تحولات مهمی شد. این اثر به‌طور ویژه به شکل‌گیری ساختارهای سیاسی و نظامی این سلسله پرداخته و چگونگی پشتیبانی از رشد فرهنگی و فکری را مورد بررسی قرار داده است.  

دکتر هروی با نگاهی تحلیلی و مستند، به بررسی ابعاد مختلف تاریخ سامانیان پرداخته و در کنار بررسی رویدادهای تاریخی، زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی این تحولات عظیم را نیز تحلیل می‌کند. 

کتاب تاریخ سامانیان جلد اول را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران تاریخ ایران و اسلام، به‌ویژه کسانی که به تحولات فرهنگی و سیاسی دوران سامانیان علاقه دارند، مناسب است. همچنین علاقه‌مندان به تاریخ اجتماعی ایران بعد از اسلام می‌توانند از این اثر بهره ببرند.

در برشی از کتاب تاریخ سامانیان جلد اول می‌خوانیم:

استحکام و تثبیت دودمان سامانی مرهون تلاش ها و عملکرد سلحشورانه اسماعیل سامانی است. اسماعیل بن احمد بن سامان در شوال ۲۳۴ هـ آوریل ۸۴۹م. در فرغانه متولد شد. تولد او مقارن زمامداری طاهر دوم در خراسان و خلافت متوکل عباسی در سامرا بود. در شانزده سالگی پدر خویش را از دست داد و تحت سرپرستی برادر بزرگتر خود نصر که جانشین پدر شده بود قرار گرفت کوششهای فراوان نصر اول سامانی در تربیت اسماعیل و پرورش تواناییهای برادر سبب شد تا جوانی برومند و صاحب تدبیر و شجاع، تحت تعلیمات خردمندان آن روزگار تربیت شود. در اوایل جوانی در سنین حدود بیست و شش سالگی از جانب برادر به امارت بخارا، شهر آشوب زده و در معرض تهاجم دزدان و راهزنان اعزام شد حساسیت بخارا به عنوان سرحدات جیحون و دیوار دفاعی اولیه در قبال حملات یعقوب و دیگر مدعیان منطقه خراسان و خوارزم در این زمان کاملا قابل توجه بوده است. لیکن با تمامی این احوال، اسماعیل در اندک مدتی به سرکوب راهزنان و مدعیان بخارا توفیق یافت و آرامش و امنیت را به این منطقه آشوب زده بازگرداند. اسماعیل در همین آغازین اقدام سیاسی خود توانایی و ذکاوت و تدبیر خود را به روشنی نشان داد.