کتاب بصیرت تاریخی نوشته موسی نجفی نام مجموعه‌ای از نوشتارها و گفتارهایی است که محدوده زمانی پنج قرن اخیر تاریخ معاصر ایران را دربر می‌گیرد و از عصر صفویه تا انقلاب اسلامی را شامل می‌شود.

این کتاب ما حصل مباحث در حوزه تاریخ تحلیلی و اندیشه سیاسی است که به نحوی به سنت و تجدد می‌پردازد و با عبور از تحولات تاریخی جنبش‌های اسلامی ورود غرب به ایران توجه به نقش مرجعیت و اجتهاد و هویت ملی به خصوص در عهد صفویان و مشروطیت را بررسی می‌کند حاصل این رفت و برگشت بین تحولات تاریخی و اندیشه تاریخی اجتماعی و سیاسی سرنخ‌هایی را برای شناخت تاریخ معاصر به دست می‌دهد که متضمن بصیرت تاریخی است.

نویسنده در این اثر تلاش دارد نشان دهد که تاریخ صرفاً یک علم توصیفی یا نگارش صرف وقایع نیست، بلکه جنبه‌ای معرفتی دارد که می‌تواند جامعه را به سوی هویت‌سازی، پیشرفت تمدنی و اتخاذ تصمیمات آگاهانه در زمان حال هدایت کند. به عبارتی، «بصیرت تاریخی» یعنی توانایی درک و تحلیل گذشته به گونه‌ای که به انسان کمک کند حال و آینده خود را بهتر طراحی و مدیریت کند.

کتاب بصیرت تاریخی را نشر آرما به بازار کتاب عرضه نموده است.

کتاب بصیرت تاریخی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

به علاقه‌مندان به فلسفه تاریخ و اندیشه‌ورزی در حوزه تمدنی و دانشجویان و پژوهشگران در رشته‌های تاریخ، علوم سیاسی، و جامعه‌شناسی و کسانی که دغدغه تحول اجتماعی و فرهنگی دارند.

در برشی از کتاب بصیرت تاریخی می‌خوانیم:

می توان مشروطه را به دو گونه دید اول به عنوان نهضت اصلاح گری دینی در سلسله نهضت های شیعه که پانزده سال بعد از قیام تحریم تنباکو به وقوع پیوست و در مسیر حرکت تمدن و تفکر و رشد اسلامی قرار داشت نسبت قیام مشروطه به قیام تنباکو مانند نسبت انقلاب اسلامی به واقعه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ است. فاصله زمانی آنها نیز تقریباً به یک اندازه است. پس اگر به این قیام در قالب نهضت احیاگری شیعه بنگریم، بحث خاصی می‌شود که می‌توان گفت موج حرکت شیعه بعد از تحریم تنباکوست.

دوم به عنوان یک نهضت جدید عصر تجدد در راستای مفاهیم جدید غرب که معمولاً در کتابهای تاریخی دهه های قبل از انقلاب مشروطه بدین صورت مطرح میشود؛ یعنی مشروطه را در موج اندیشه نوگرایی مدرنیسم و فرار از سنت بررسی میکنند و پدیدآورندگان آن را روشنفکران یا آخوندهای روشنفکر می‌دانند. بیشتر کتاب های تاریخی بر همین شیوه است و این به دلیل شکست اندیشه دینی و کنار رفتن علما از صحنه حاکمیت سیاسی ایران است. بنابراین بیشتر تحلیل‌ها در قالب دوم بیان می‌شود.