کتاب «امام علی و خوارج» نوشته علامه سیدجعفر مرتضی عاملی اثری جامع و تحلیلی در مورد سرگذشت یکی از جریان‌های انحرافی صدر اسلام است. این گروه متشکل از افرادی جاهل، سطحی و کم بصیرت بود که در حماقت و غرور سرآمد روزگار خود بودند و زمینه ساز شهادت وصی بر حق رسول مکرم اسلام گشتند. این افراد که گروهی از سپاهیان امام علی (علیه السلام) را تشکیل می‌دادند هیچگاه جایگاه امام و برداشت صحیحی که امیرالمومنین از دین ارائه می‌دادند را نفهمیدند و با کوردلی و لجاجت به مخالفت با این همام پرداختند و سرانجام بعد از جنگ صفین و به خاطر ماجرای حکمیت به شکل علنی از امام جدا گشتند و با راهزنی و غارت به جنگ با حکومت اسلامی برخاستند. در این کتاب به شکل کامل از زوایای مختلف به سراغ این جریان انحرافی می‌رویم و نویسنده سعی نموده هیچ سوالی  را بدون پاسخ باقی نگذارد. منشا اختلاف میان این گروه و امام علی (علیه السلام)، دلایل جدایی این افراد از امام و تشکیل یک حزب مستقل، هدف اصلی آن‌ها آیا شعائر دینی بود یا دنیاطلبی، شیوه برخورد امام با این گروه طغیانگر، سرانجام این گروه در تاریخ اسلام و تاثیری که بر رخدادهای حساس آن دوران گذاشتند به شکل مفصل با استناد به منابع محکم تاریخی بررسی گشته است. سومین جنگ مهم امام علی (علیه السلام) در دوران حکومت با خوارج بود که در منطقه نهروان رقم خورد و امام بعد از روشنگری‌های فراوان دست به تیغه شمشیر بردند و از خوارج بیش از ده نفر باقی نگذاشتند و دستور دادند که بعد از ایشان کسی با خوارج کاری نداشته باشد. با این حال تفکر خوارجی با همان مختصات فکری پوچ و سطحی در جهان اسلام باقی ماند و تا به امروز نیز آثارش مشهود و محسوس است.

در ادامه برشی از این کتاب را می‌خوانید:

وقتی خوارج مخالفان خود را پس از تکفیر با شمشیر می‌کشتند، تلاش می‌کردند تا آرای خود را با زور به مردم تحمیل کنند. همین روش، عامل اصلی انشعاب‌های سریع و پراکندگی مداوم و اختلاف‌های گروهی و همیشگی آنان بود. خوارج حتی پس از روشن شدن بطلان آراء و عقاید خویش بی دلیل بر آن اصرار می‌ورزیدند و برای تحمیل دیدگاه‌های باطل خود به مردم تلاش می‌کردند. هر کس تاریخ خوارج را مطالعه کند به صحت این گفتار پی خواهد برد؛ مردم در برابر خوارج دو راه بیشتر نداشتند: پذیرش عقاید باطل آنان به عنوان دین، تسلیم شدن به مرگ و هلاکت با بدترین، دردناک‌ترین و وحشتناک‌ترین شکل. همین امر موجب شد که مردم خیلی زود خطر خوارج را درک کنند و خردمندان از آنان بگریزند و در راه حفظ آزادی عقیده و دفع شر آنان از مردم بی‌گناه بکوشند.