انقلاب اسلامی یک پدیدۀ غیرمنتظره برای جهان بود. ثروتمندانی که تمام قدرت دنیا را کنترل می‌کردند، هرگز انتظار نداشتند یکی از مهم‌ترین قطب‌های اقتصادی و تجاری‌شان، یعنی ایران، از چنگ دست‌نشاند‌ه‌شان دربیاید و حکومتی مردمی آن را به دست بگیرد. اما جمهوری اسلامی ایران هنوز در دوران شکوفایی است و یکی از مراحل این رشد و نمو، آشنا کردن مردم با هویّت این حکومت است.

کتاب «بحثی کوتاه دربارۀ حکومت اسلامی و ولایت فقیه» اثری جامع است که با نگاهی همه‌جانبه به اصول، اهداف و انگیزه‌های انقلاب اسلامی از روی سخنان یکی از عالمان برجستۀ معاصر تحریر شده است. «آیت الله محمدتقی مصباح یزدی»، به پیروی از آموزه‌های سیاسی امام دوران تبعید خود در عراق، حالا انگیزه‌ها و اهداف شکل‌گیری حکومت اسلامی را برای مردم شرح داده‌اند. این کتاب سوالاتی مانند «حکومت اسلامی چیست؟ چه ویژگی‌هایی دارد؟ هدف انقلابیون چیست؟ و الگوی حکومتی موردنظرشان چیست؟» را به بیانی ساده و روشن پاسخ می‌دهد. سخنان آیت الله مصباح ابتدا در موسسۀ راه حق (شعبۀ قم) ایراد شده و حالا در قالب کتاب، این بیانات را به صورت گردآوری‌‌شده می‌خوانیم.

در ادامه برشی از این کتاب را ‌می‌خوانیم:

«گفتیم که در جامعۀ اسلامی باید قانون الهی حاکم باشد و هیچکس بدون اذن خداوند متعال حق وضع قانون را ندارد؛ پس اگر جامعه‌ای اسلامی باشد و در جامعه نظامی اسلامی حکومت کند، باید قوانین الهی را معتبر بداند و بالطّبع از نظر زمان و مکان و اشخاص تفاوتی نمی‌کند.
مطلب فوق این سؤالات را به طور روشن مطرح می‌کند: اگر قانون خدا یکی است؛ چرا هرکدام از جوامع اسلامی برای خود قانون خاصی دارند؟ یا چرا در یک جامعه کسانی که اهل تشخیص قوانین یا مرجع قانون‌گذاری به حساب می‌آیند نظرات مختلفی دربارۀ قانون اسلام ابراز می‌کنند؟ یا اینکه چرا در یک جامعۀ مدنی، یک قانون معتبر شناخته می‌شود و بعد همان قانون تغییر می‌کند؟ به دیگر سخن؛ اگر در جوامع اسلامی باید قانون واحد الهی معتبر باشد، پس اختلاف یا تغییر در قانون چه توجیهی دارد؟
باید توجه داشت که قانون الهی یک مقام ثبوتی دارد و یک اثباتی، حقیقت قانون خدا همان ارادۀ تشریعی الهی است؛ یعنی آن دستوری که از جانب خداوند متعال برای بندگان فرستاده می‌شود. قانون خداست و بندگان موظّف‌اند به آن عمل کنند. اما همۀ مردم از این خواست و ارادۀ تشریعی الهی آگاه نیستند؛ یعنی هیچ‌گاه نمی‌دانند که حضرت حق چه می‌خواهد. پس در آنچه ارادۀ خدا به آن تعلق گرفته است، مقام ثبوتی اختلافی ندارند و ممکن است که تنها در مقام اثبات، اختلاف ایجاد شود. اگر افراد خود را از کشش‌های نفسانی دور نگه دارند، می‌توانند از راه‌هایی که پیشنهاد شده است، اختلاف‌ها را برطرف کنند.»